Το MMT Κάνει Λάθος για την Ιστορία της Προέλευσης του Χρήματος

 Οι υποστηρικτές της Σύγχρονης Νομισματικής Θεωρίας (MMT) πιστεύουν ότι το χρήμα είναι «δημιούργημα του κράτους». Λένε ότι το χρήμα είναι ό,τι το κράτος ορίζει ως τέτοιο, και ότι αυτό θεσπίζεται κυρίως μέσω της φορολογίας. Γι' αυτούς, το χρήμα είναι «αυτό που [το κράτος] δέχεται στα δημόσια ταμεία (κυρίως, για την πληρωμή φόρων)».

Οι υποστηρικτές της MMT αμφισβητούν τη θεωρία του Μένγκερ για την προέλευση του χρήματος, λέγοντας ότι «βασίζεται σε ψευδείς, μη ιστορικές υποθέσεις». Ο Καρλ Μένγκερ διατύπωσε την κοινή λογική ιδέα ότι πριν από το χρήμα, υπήρχε ανταλλαγή αγαθών. Στην ανταλλαγή, οι άνθρωποι αντάλλασσαν αγαθά για άμεση χρήση—δεν χρησιμοποιούσαν κανένα αγαθό ως «γέφυρα» ή «μέσο» για να αποκτήσουν ένα διαφορετικό αγαθό που πραγματικά ήθελαν. Μπορείτε να φανταστείτε ότι το να αποκτήσετε αυτό που θέλετε από την αγορά θα μπορούσε να είναι πολύ δύσκολο. Πρέπει να βρείτε κάποιον που έχει αυτό που θέλετε και, ταυτόχρονα, θέλει αυτό που έχετε. Αυτή η προϋπόθεση για εθελοντική ανταλλαγή ονομάζεται «διπλή σύμπτωση επιθυμιών» και αποτελεί σοβαρό περιορισμό για τις αγορές άμεσης ανταλλαγής.

Ο Μένγκερ υπέθεσε ότι οι συμμετέχοντες στην αγορά σε μια τέτοια κατάσταση θα παρατηρούσαν ότι ορισμένα αγαθά είναι πιο «εμπορεύσιμα» από άλλα. Μπορείτε να αγοράσετε καλαμπόκι ή βαμβάκι και στη συνέχεια να το μεταπωλήσετε γρήγορα με ελάχιστη (ή καθόλου) απώλεια. Αλλά για άλλα αγαθά, όπως χειρουργικά εργαλεία, μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος για να βρεθεί αγοραστής—αν προσπαθούσατε να πουλήσετε χειρουργικά εργαλεία γρήγορα, πιθανότατα θα έπρεπε να συμβιβαστείτε με πολύ χαμηλότερη τιμή.

Οι συμμετέχοντες στην αγορά συνειδητοποιούν ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν πιο εμπορεύσιμα αγαθά ως βήμα για την απόκτηση των αγαθών που πραγματικά θέλουν για άμεση χρήση. Για παράδειγμα, μπορεί να φέρετε χειρουργικά εργαλεία στην αγορά, με σκοπό να επιστρέψετε σπίτι με μια νέα τοστιέρα. Αντί να περάσετε από τη δαπανηρή και χρονοβόρα διαδικασία εύρεσης κάποιου που πουλάει τοστιέρα και θέλει χειρουργικά εργαλεία, θα μπορούσατε πιο εύκολα να βρείτε κάποιον που θέλει χειρουργικά εργαλεία και είναι διατεθειμένος να δώσει αυγά, ένα πιο εμπορεύσιμο αγαθό. Στη συνέχεια, παίρνετε τα αυγά στον πωλητή της τοστιέρας, και όλοι ζουν ευτυχισμένοι για πάντα.

Τα αυγά δεν θα ήταν το καλύτερο χρήμα, οπότε μέσω της συνέχισης της παραπάνω διαδικασίας, με δοκιμές και λάθη και όλο και περισσότερους ανθρώπους να χρησιμοποιούν ένα ή δύο συγκεκριμένα αγαθά ως μέσο ανταλλαγής, φτάνουμε στο χρήμα.

Γιατί οι Υποστηρικτές της MMT Απορρίπτουν τη Θεωρία του Μένγκερ

Η θεωρία είναι απλή και μη αμφισβητήσιμη, εκτός αν είστε υποστηρικτής της MMT. Αν είστε υποστηρικτής της MMT, χρειάζεστε το χρήμα να είναι το νόμιμο παιχνίδι του κράτους. Χρειάζεστε το χρήμα να είναι ιδιοκτησία και ευθύνη του κράτους, όχι της αγοράς. Πρέπει να είστε εντάξει με το κράτος να υποβαθμίζει το χρήμα ή να τυπώνει περισσότερο χαρτί για να αποσπάσει πόρους από την ιδιωτική αγορά.

Δεν είναι περίεργο που επιτίθενται στη θεωρία του Μένγκερ τόσο σφοδρά.

Αντί να προσφέρουν μια εναλλακτική θεωρία (η μόνη «θεωρία» για την προέλευση του χρήματος που μπορώ να βρω στη βιβλιογραφία τους είναι μια συλλογή ισχυρισμών όπως «το χρήμα είναι ό,τι το κράτος συλλέγει ως φόρους»), οι υποστηρικτές της MMT παραπέμπουν σε ιστορικές μελέτες περιπτώσεων. Ένα από τα αγαπημένα τους είναι οι πήλινες σφηνοειδείς πινακίδες από την αρχαία Μεσοποταμία. Ορίστε τι λέει ο Ράνταλ Ρέι γι' αυτές:

Οι πήλινες πινακίδες shubati («παραλήφθηκαν») καταγράφουν… χρέη. Κάθε πινακίδα έδειχνε μια ποσότητα σιτηρών, τη λέξη shubati, το όνομα του ατόμου από το οποίο παραλήφθηκε, το όνομα του ατόμου που το παρέλαβε, την ημερομηνία και τη σφραγίδα του παραλήπτη… οι «πινακίδες-θήκες» μπορούσαν και κυκλοφορούσαν. Ένα χρέος μπορούσε να ακυρωθεί και οι φόροι να πληρωθούν παραδίδοντας μια πινακίδα που κατέγραφε το χρέος κάποιου άλλου, οπότε η θήκη που κατέγραφε το ακυρωμένο χρέος μπορούσε να σπάσει για να επαληθευτούν οι όροι του χρέους.

Ο Ρέι δεν παραθέτει μεταφράσεις ή ερμηνείες αυτών των πινακίδων, ούτε παραθέτει κάποια συγκεκριμένη αρχαιολογική εργασία. Παραθέτει μόνο έναν ομοϊδεάτη οικονομολόγο, τον Α. Μίτσελ Ίννες. Ο Ίννες δεν παραθέτει κάποια συγκεκριμένη ιστορική έρευνα για τις πινακίδες. Απλώς ισχυρίζεται ότι «αντιστοιχούν στο μεσαιωνικό tally και στο σύγχρονο γραμμάτιο» και ότι οι πινακίδες «χωρίς αμφιβολία περνούσαν από χέρι σε χέρι».

Το Χρήμα στην Αρχαία Εγγύς Ανατολή

Αντί να δεχτώ τον λόγο του Ρέι και του Ίννες, αποφάσισα να ελέγξω τι λένε οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι εκείνης της περιόδου για τις πινακίδες και την οικονομία της Μεσοποταμίας. Ορίστε τι βρήκα:

Από όσο μπορώ να πω, σχεδόν όλοι οι ιστορικοί αυτής της περιόδου λένε ότι το ασήμι χρησιμοποιούνταν ως χρήμα στην προ-νομισματική Αρχαία Εγγύς Ανατολή, όχι πήλινες πινακίδες. Σχετικά με αυτή τη συναίνεση, ο Πάουελ λέει:
Το χρήμα, φυσικά, υπήρχε στην αρχαία Μεσοποταμία.[…] Η χρήση όρων όπως «χρήμα», «νόμισμα», «μετρητά» κ.λπ. από τους σφηνοειδιστές για να περιγράψουν το ασήμι είναι τόσο διάχυτη στη βιβλιογραφία του τελευταίου ενάμιση αιώνα, που, αν το χρήμα δεν καταγραφόταν στα σφηνοειδή κείμενα, θα έπρεπε να κάνουμε την απίθανη υπόθεση ότι όλοι όσοι χρησιμοποίησαν αυτόν τον όρο είχαν παρερμηνεύσει πλήρως τα κείμενα.

Ο Ράμστορφ παρέχει μια εξαιρετική επισκόπηση των αρχαιολογικών στοιχείων. Συμφωνεί επίσης με την συντριπτική συναίνεση μεταξύ των ιστορικών της περιόδου ότι το ασήμι ήταν χρήμα. Η κυριαρχία του «hacksilver» (σπασμένα κομμάτια ασημιού) είναι τόσο ξεκάθαρη στα κείμενα και τα αρχαιολογικά ευρήματα που ο Ράμστορφ αμφισβητεί αν το νόμισμα μπορεί πραγματικά να θεωρηθεί σημαντική νομισματική καινοτομία. Το ασήμι ζυγιζόταν στις περισσότερες συναλλαγές πριν και μετά το νόμισμα, και τα νομίσματα εμφανίζονται σε παρόμοιες αποθήκες hacksilver από πριν την είσοδο των νομισμάτων στη σκηνή. Έτσι, η νομισματική μονάδα βασιζόταν ξεκάθαρα σε ένα βάρος ασημιού (π.χ., το σέκελ και η μίνα).

Μιλώντας για βάρος, οι Ιαλόνγκο κ.ά. έδειξαν ότι τα κομμάτια ασημιού στις αποθήκες hacksilver αντιστοιχούσαν σε γνωστά τυποποιημένα βάρη της εποχής και τα πολλαπλάσιά τους: «Τα αποτελέσματα των στατιστικών αναλύσεων σε μια αποθήκη ασημιού από την Έμπλα (Συρία) υποδηλώνουν έντονα ότι το hacksilver στην Εποχή του Χαλκού στην Εγγύς Ανατολή διαμορφωνόταν ή/και τεμαχιζόταν για να συμμορφώνεται με τα συστήματα βάρους που χρησιμοποιούνταν στα εμπορικά δίκτυα όπου κυκλοφορούσε.»

Ο Λέμανς είπε ότι οι πινακίδες παρέμεναν στην κατοχή αυτών που τις λάμβαναν—δεν χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά χρεών. Μπόνους: κάποιες από τις μεταφράσεις του Λέμανς δείχνουν ότι οι αρχαίοι Μεσοποτάμιοι χρησιμοποιούσαν ασήμι για να υπολογίσουν το κέρδος.

Οι φόροι δεν πληρώνονταν με τις πινακίδες, ούτε με ασήμι. Οι φόροι πληρώνονταν σε είδος, ιδιαίτερα με ζώα και σιτηρά. Ο Σάρλαχ είπε, «οι μεταφορές μεταξύ της επαρχίας και του στέμματος δεν ήταν «χάρτινες» συναλλαγές… τεράστια φορτία μεταφέρονταν στην πραγματικότητα.» Αυτό σημαίνει ότι οι υποστηρικτές της MMT είναι διπλά λανθασμένοι: 1) σχετικά με τον ισχυρισμό τους ότι οι πινακίδες χρησιμοποιούνταν για την πληρωμή φόρων· και, 2) σχετικά με τον ισχυρισμό τους ότι οι φόροι οδηγούν τη ζήτηση για χρήμα. Το ασήμι χρησιμοποιούνταν ως χρήμα, αλλά οι φόροι συλλέγονταν σε είδος στη δυναστεία Ουρ ΙΙΙ.

Στις δεκάδες άρθρα που διάβασα για τις πήλινες πινακίδες, δεν βρήκα καμία αναφορά ότι οι πινακίδες ήταν χρήμα—καμία αναφορά ότι οι πινακίδες ανταλλάσσονταν καθόλου. 

 Εν ολίγοις, τα ιστορικά στοιχεία δικαιώνουν τον Μένγκερ και ακυρώνουν τους υποστηρικτές της MMT. Οι πήλινες πινακίδες δεν ήταν ένα πρώιμο fiat χρήμα. Ήταν αποδείξεις που έδειχναν συντριπτικά ανθρώπους να χρησιμοποιούν ασήμι ως χρήμα—ένα εμπόρευμα με μη νομισματικές χρήσεις—όπως ακριβώς θα περιμέναμε με βάση τη θεωρία του Μένγκερ.