Τι στο διάολο είναι ο πληθωρισμός τέλος πάντων;

Aρθρο του Michael J. Douma στο 

American Institute for Economic Research

 Χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά

 Τα επιχειρήματα σχετικά με τον πληθωρισμό δεν είναι καινούργια. Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του όρου, ο πληθωρισμός δεν σήμαινε άνοδο των τιμών, αλλά η άνοδος των τιμών ήταν μία από τις συνέπειες του πληθωρισμού. Η γλωσσική συζήτηση μπορεί να φαίνεται απόκρυφη ή περιττή, αλλά ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τις λέξεις έχει σημασία, και για τους οικονομολόγους με τις θεωρίες που βασίζονται σε τέτοιες λέξεις, καμία συζήτηση για τη σημασία μιας λέξης δεν είναι τόσο σημαντική όσο η συζήτηση για τη σημασία του πληθωρισμού.

Η διαμάχη για τον αποδεκτό, ακόμη και δημόσιο, ορισμό του πληθωρισμού, φυσικά, δεν έχει καμία πραγματική σχέση με το αν μια συγκεκριμένη θεωρία του πληθωρισμού είναι σωστή ή όχι. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο ορίζουμε τον πληθωρισμό έχει σημαντική σημασία για τη διαμόρφωση του πολιτικού λόγου για την οικονομία.

Εάν ο πληθωρισμός ορίζεται ως μια απλή γενική αύξηση των τιμών, θα μπορούσε κανείς να πει ότι διάφοροι παράγοντες όπως η κερδοσκοπία ή η ταχύτητα του χρήματος θα μπορούσαν να είναι υπεύθυνοι για τον πληθωρισμό. Ωστόσο, αν ο πληθωρισμός οριστεί ως αύξηση της προσφοράς χρήματος, ίσως είναι ευκολότερο να αντιληφθούμε τη σχέση μεταξύ επεκτατικών νομισματικών πολιτικών και αύξησης των τιμών. Εν ολίγοις, το πώς ορίζουμε τον πληθωρισμό επηρεάζει το αν θα κατηγορήσουμε τις αγορές ή τη νομισματική πολιτική για την άνοδο των τιμών που βλέπουμε σήμερα.

Από τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν η λέξη πληθωρισμός χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για να αναφερθεί σε οικονομικά φαινόμενα, οι οικονομολόγοι διαφωνούσαν σχετικά με τη σημασία της. Ο οικονομικός πληθωρισμός τον 19ο αιώνα αναφερόταν γενικά σε δύο πράγματα: (1) την αύξηση της προσφοράς χρήματος, ιδίως μέσω της εκτύπωσης χάρτινου νομίσματος, και (2) την τεχνητή οικονομική επέκταση (φούσκα ή περίοδος μη βιώσιμης ανάπτυξης).

Οι Αμερικανοί τότε συχνά συνέδεαν την αύξηση της προσφοράς χρήματος με μια τεχνητή επέκταση και τελικά με κατάρρευση και ύφεση. Ένας συνεργάτης της εφημερίδας Indiana Herald το 1862 προειδοποιούσε ότι αν "ο νομισματικός πληθωρισμός... δεν αναχαιτιστεί, θα έχουμε μια επέκταση και ένα κραχ, σε σύγκριση με το οποίο το σπάσιμο των τραπεζών Wild Cat στην Ιντιάνα και το Ιλινόις, που σχεδόν χρεοκόπησε τους κατοίκους της Δύσης, είναι απλώς κερδοσκοπικές φούσκες".

Ήταν λιγότερο συνηθισμένο για τους Αμερικανούς τον 19ο αιώνα να μιλούν για πληθωρισμό των τιμών, και όταν το έκαναν, μιλούσαν σχεδόν πάντα σε σχέση με τον πληθωρισμό του χαρτονομίσματος. Αν και ο όρος "πληθωρισμός των τιμών" υπήρχε από τον 19ο αιώνα, ήταν πάντα ένα μικρό γλωσσικό χάος - μια μικτή μεταφορά αντικειμένων που διαστέλλονται ή διογκώνονται και τιμών, δηλαδή αριθμών, που μπορούν να αυξάνονται ή να μειώνονται αλλά δεν διαστέλλονται ή συστέλλονται καθεαυτά.

Ο σύγχρονος ορισμός του πληθωρισμού ως "μια γενική αύξηση των τιμών" δεν έγινε κυρίαρχος παρά μόνο τη δεκαετία του 1960, μετά από δεκαετίες συζητήσεων που μας έφεραν έναν πολλαπλασιασμό διαφορετικών ειδών πληθωρισμού, όπως ο πληθωρισμός "ώθησης του κόστους" και ο πληθωρισμός "έλξης του κόστους". Ο ορισμός αυτός προέκυψε, εν μέρει για να απλοποιηθούν τα πράγματα, δεδομένου ότι ο πιο κοινός τρόπος μέτρησης του πληθωρισμού ήταν η αύξηση των τιμών. Στη συνέχεια όμως η μέτρηση έγινε το ίδιο το πράγμα- η άνοδος των τιμών ορίστηκε ως πληθωρισμός. Ήταν στην ίδια μεταπολεμική περίοδο όταν οι οικονομολόγοι δεν ήταν πλέον ομοιόμορφα αντίθετοι στον πληθωρισμό, αλλά άρχισαν να τον βλέπουν ως πιθανό όφελος για την εθνική οικονομία.

Οι συζητήσεις σχετικά με τη σημασία των λέξεων συχνά αντιστοιχούν σε κοινωνικές αλλαγές και νέους τρόπους θεώρησης του κόσμου. Ορισμένες από τις πιο αμφιλεγόμενες συζητήσεις για τον πληθωρισμό έλαβαν χώρα πριν από 100 χρόνια στον απόηχο των επεκτατικών πολιτικών του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Στη δεκαετία πριν από αυτό, οι οικονομολόγοι μιλούσαν συχνά για τον "πληθωρισμό" κάποιου πράγματος, αλλά όταν έγραφαν για τον ίδιο τον πληθωρισμό κατέληγαν σε διάφορα ανταγωνιστικά συμπεράσματα. Οι συζητήσεις για τον όρο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο βοήθησαν τους οικονομολόγους να συνειδητοποιήσουν ότι τελικά δεν είχαν συμφωνήσει στον ορισμό του όρου.

Το 1925, ο οικονομολόγος Fred Garlock κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "ως προς την ακριβή έννοια των όρων "πληθωρισμός" και "αποπληθωρισμός" δεν υπάρχει ομοφωνία απόψεων, ούτε οι οικονομολόγοι θα συμφωνούσαν ως προς το αν ο πληθωρισμός και ο αποπληθωρισμός είναι νομισματικά φαινόμενα ή φαινόμενα τιμών, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει διαφορά". Αυτή η συζήτηση οδήγησε τον Αλεξάντερ Γκούρβιτς να γράψει το 1936 ότι ήθελε να αποφεύγει να χρησιμοποιεί τη λέξη "πληθωρισμός", καθώς δεν ήταν σίγουρος αν ήξερε πια τι σήμαινε. Αυτό δείχνει ότι ο Γκούρβιτς πίστευε προηγουμένως ότι γνώριζε τι σήμαινε ο πληθωρισμός.

Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης του όρου, ο πληθωρισμός έπρεπε πρώτα να συνδεθεί με κάτι, να αναφερθεί στον πληθωρισμό κάποιου πράγματος. Πολύ πριν ο πληθωρισμός καταλήξει να σημαίνει μια γενική αύξηση των τιμών, η λέξη έπρεπε πρώτα να εφαρμοστεί μεταφορικά, στη συνέχεια κυριολεκτικά και με συνέπεια στις τιμές αντί για άλλα πράγματα. Τελικά, αυτό σήμαινε ότι οι άνθρωποι δεν χρειαζόταν καν να λένε ότι επρόκειτο για πληθωρισμό "των τιμών", αφού η λέξη πληθωρισμός είχε καταλήξει να περιλαμβάνει την έννοια των τιμών.

Φυσικά, οι λέξεις σημαίνουν διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους και η σημασία τους αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Αν και η ιστορία μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε πώς χρησιμοποιήθηκε μια λέξη, δεν νομίζω ότι είναι δίκαιο να υποθέσουμε ότι η ιστορική χρήση και μόνο μπορεί να προδιαγράψει τον σωστό ορισμό μιας λέξης. Είναι σύνηθες οι λέξεις να αποκτούν νέες σημασίες - διαφορετικές ή και αντίθετες από την ιστορική χρήση. Το πώς ορίζουμε τον πληθωρισμό είναι θέμα επιλογής, αλλά πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι η επιλογή αυτή αντανακλά πιο θεμελιώδεις πεποιθήσεις για τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας.