Πώς το " Ρiddle of Steel " στον Κόναν τον Βάρβαρο αποκαλύπτει το μυστικό της δύναμης

Άρθρο του Jon Miltimore για το Foundation for Economic Education

Αυτό το άρθρο εμφανίστηκε αρχικά στο substack του συγγραφέα.

https://www.youtube.com/watch?v=EfeUlE62YmU

 Όταν ήμουν έφηβος, ο πατέρας μου με έβαλε να παρακολουθήσω μια από τις μεγαλύτερες ταινίες φαντασίας που γυρίστηκαν ποτέ: Ο Κόναν ο Βάρβαρος, το έπος του John Milius το 1982, σε σενάριο του Oliver Stone, με πρωταγωνιστή τον Arnold Schwarzenegger στον ομώνυμο ρόλο.

Η ταινία είναι ένα αριστούργημα της φαντασίας, και όχι της τυπικής ποικιλίας. Είναι γεμάτη όχι μόνο με γραφική βία, αλλά και με βασανιστήρια, πατροκτονία και πολύ σάρκα και οστά. (Για το λόγο αυτό, μου επετράπη να παρακολουθήσω μόνο την τηλεοπτική εκδοχή).

Φυσικά το λάτρεψα.

Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, διότι από πολλές απόψεις ο Κόναν είναι μια ταινία ενηλικίωσης.

Όπως πολλοί ήρωες σε επικές ιστορίες, ως παιδί ο Κόναν βρίσκεται χωρίς γονείς και αναγκάζεται να βρει το δρόμο του σε έναν επικίνδυνο κόσμο. Αφού η οικογένειά του δολοφονείται βάναυσα από έναν μοχθηρό πολέμαρχο ονόματι Thulsa Doom (James Earl Jones), ο νεαρός Κόναν συλλαμβάνεται αιχμάλωτος και πωλείται στη σκλαβιά. Δεμένος στον Τροχό του Πόνου, μοχθεί μέρα με τη μέρα και γίνεται όλο και πιο δυνατός.

Οι κριτικοί κινηματογράφου έχουν θεωρήσει ότι ο Τροχός είναι μια μεταφορά για το δημοτικό σχολείο, και ίσως γι' αυτό ο θρυλικός κριτικός Roger Ebert αποκάλεσε την ταινία μια "τέλεια φαντασίωση για τον αποξενωμένο προεφηβικό". Αυτό ίσως εξηγεί γιατί ο Κόναν έγινε μια από τις αγαπημένες μου ταινίες. (Δεν ήμουν ένας "αποξενωμένος" έφηβος, αλλά κάποια σύγχυση και αποξένωση έρχεται μαζί με το περιβάλλον, όπως μπορεί να σας πει κάθε έφηβος). Αφού παρακολούθησα τη συνέχεια, Conan the Destroyer (1984), άρχισα να καταβροχθίζω τα μυθιστορήματα Conan που έγραψε ο Robert E. Howard, ο δημιουργός του χαρακτήρα.

Αν και έγινα κάτι σαν γκουρού του Κόναν, ένα πράγμα σχετικά με τον Κόναν τον Βάρβαρο πάντα με προβλημάτιζε - και αφορούσε το "αίνιγμα του ατσαλιού".

The Riddle of Steel (Το αίνιγμα του ατσαλιού)

Στις αρχές της ταινίας, ο πατέρας του Κόναν μοιράζεται ένα αίνιγμα με τον γιο του, ενώ του λέει μια ιστορία για τον θεό τους, τον Κρομ. Είναι μια από τις πιο αξιομνημόνευτες και ποιητικές σκηνές της ταινίας.

"Η φωτιά και ο άνεμος προέρχονται από τον ουρανό, από τους θεούς του ουρανού. Αλλά ο Κρομ είναι ο δικός σου θεός. Ο Κρομ, και ζει στη γη. Κάποτε, γίγαντες ζούσαν στη γη, Κόναν.

Και μέσα στο σκοτάδι του χάους, ξεγέλασαν τον Κρομ και του πήραν το αίνιγμα του ατσαλιού. Ο Κρομ εξοργίστηκε. Και η Γη σείστηκε. Φωτιά και άνεμος χτύπησαν αυτούς τους γίγαντες και πέταξαν τα σώματά τους στα νερά, αλλά μέσα στην οργή τους, οι θεοί ξέχασαν το μυστικό του ατσαλιού και το άφησαν στο πεδίο της μάχης.

Εμείς που το βρήκαμε είμαστε απλά άνθρωποι. Όχι θεοί. Όχι γίγαντες. Απλά άνθρωποι. Το μυστικό του ατσαλιού ήταν πάντα ένα μυστήριο. Πρέπει να μάθεις τον γρίφο του, Κόναν. Πρέπει να μάθεις την πειθαρχία του.

https://www.youtube.com/watch?v=MKMG-FdCGtM

Ο πατέρας του Κόναν πεθαίνει λίγο αφότου μοιράζεται αυτόν τον γρίφο με τον Κόναν, παίρνοντας μαζί του το μυστικό του - ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε.

Αργότερα στην ταινία, αφού σκοτώσει ένα γιγάντιο φίδι, συναντήσει (με τη βιβλική έννοια) μια ελκυστική αν και τρομακτική μάγισσα και κλέψει ένα τεράστιο ρουμπίνι από έναν φρικιαστικό ναό, ο Κόναν αναλαμβάνει μια αποστολή από έναν βασιλιά που υποδύεται ο αείμνηστος, σπουδαίος Max von Sydow.

"Κλέψτε πίσω την κόρη μου", διατάζει ο βασιλιάς Όσρικ τον Κόναν και τους δύο συντρόφους του. Αν το κάνουν, ο βασιλιάς θα πληρώσει στους κλέφτες όσα πλούτη μπορούν να μεταφέρουν.

Αποδεικνύεται ότι η κόρη του βασιλιά Όσρικ έχει πέσει θύμα μιας θρησκευτικής αίρεσης, και όπως συμβαίνει, η αίρεση αυτή καθοδηγείται από τον Thulsa Doom. Αυτό δίνει στον Κόναν την τέλεια ευκαιρία όχι μόνο να σώσει την κόρη του βασιλιά, αλλά και να εκδικηθεί τους δολοφόνους επιδρομείς που σκότωσαν την οικογένειά του.

Δυστυχώς, η προσπάθεια του Κόναν να διεισδύσει στην αίρεση πάει στραβά και τον συλλαμβάνουν αιχμάλωτο. Αφού ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου, ο Κόναν οδηγείται ενώπιον του Thulsa Doom, ο οποίος δεν θυμάται καν να έχει καταστρέψει το χωριό του Κόναν ή να έχει σκοτώσει τους γονείς του. Έχει όμως την απάντηση σε ένα σημαντικό μυστήριο: το αίνιγμα του ατσαλιού.

Thulsa Doom: Υπήρξε μια εποχή, αγόρι μου, που έψαχνα για ατσάλι, που το ατσάλι σήμαινε περισσότερα για μένα από το χρυσό ή τα κοσμήματα.

Conan : Το αίνιγμα... του ατσαλιού.

Thulsa Doom : Ναι! Ξέρεις τι είναι, έτσι δεν είναι αγόρι μου; Να σου πω; Είναι το λιγότερο που μπορώ να κάνω. Το ατσάλι δεν είναι δυνατό, αγόρι μου, η σάρκα είναι πιο δυνατή!

Σε αυτό το σημείο, ο Thulsa Doom κοιτάζει τους βράχους που τον περιβάλλουν και τον Κόναν. Αρκετές νεαρές γυναίκες στέκονται με ρέουσες λευκές ρόμπες πάνω σε βράχους, με τα χέρια διπλωμένα παθητικά.

"Έλα σε μένα, παιδί μου", λέει ο Thulsa Doom με απαλή φωνή σε μια νεαρή γυναίκα.

Υπακούοντας, η γυναίκα απομακρύνεται από τα βράχια ... και πέφτει ήρεμα στο θάνατο.

"Αυτό είναι δύναμη, αγόρι μου! Αυτό είναι δύναμη!", λέει ο Thulsa Doom στον Κόναν. "Τι είναι το ατσάλι σε σύγκριση με το χέρι που το χειρίζεται;"

https://www.youtube.com/watch?v=P2EQ0FlVks4

Το αίνιγμα του ατσαλιού, εξηγημένο... από τον Mises;

Για χρόνια, ποτέ δεν κατάλαβα πραγματικά αυτή τη σκηνή.

Η απάντηση του Thulsa Doom στο αίνιγμα δεν ταίριαζε με το εφηβικό μου μυαλό. Η Δύναμη κάνει πλύση εγκεφάλου σε μαλθακούς χίπηδες και τους πείθει να πηδάνε από βράχους; Η απάντηση φαινόταν παράλογη, ή τουλάχιστον ελλιπής.

Μόνο πολλά χρόνια αργότερα, μελετώντας το κείμενο του Ludwig von Mises "Human Action", η απάντηση του Thulsa Doom μου έδωσε απόλυτο νόημα. Ο Mises, όπως και ο Thulsa Doom, κατανοούσε ότι η δύναμη προέρχεται από τη δράση, και οι ιδέες είναι αυτές που καθοδηγούν την ανθρώπινη δράση.

"Οι ιδεολογίες έχουν δύναμη πάνω στους ανθρώπους", έγραψε ο Mises. "Δύναμη είναι η ικανότητα ή η δύναμη να κατευθύνεις ενέργειες".

Όταν ο Thulsa Doom, με μια απλή λέξη, κάνει νόημα σε μια όμορφη νεαρή γυναίκα να πέσει από έναν γκρεμό, δείχνει στον Κόναν τη δύναμή του, ή αυτό που ο Mises αποκαλούσε "δύναμη".

"Δύναμη είναι η δύναμη να κατευθύνεις", έγραψε ο Mises. Αυτή η δύναμη, κατάλαβε ο Mises, δεν προέρχεται από σπαθιά ή "ατσάλι", αλλά από ιδέες.

"Όποιος είναι ισχυρός, οφείλει τη δύναμή του σε μια ιδεολογία. Μόνο οι ιδεολογίες μπορούν να μεταδώσουν σε έναν άνθρωπο τη δύναμη να επηρεάζει τις επιλογές και τη συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων. Κάποιος μπορεί να γίνει ηγέτης μόνο αν υποστηρίζεται από μια ιδεολογία που κάνει τους άλλους ανθρώπους υπάκουους και διαλλακτικούς. Η ισχύς δεν είναι επομένως ένα φυσικό και απτό πράγμα, αλλά ένα ηθικό και πνευματικό φαινόμενο".

Αυτό εννοεί ο Thulsa Doom όταν λέει ότι δεν είναι το ατσάλι που είναι δυνατό, αλλά η σάρκα. Το άτομο που μπορεί να χρησιμοποιήσει ιδέες για να διοικήσει ανθρώπους είναι ένα άτομο που έχει πραγματική δύναμη, πραγματική ισχύ.

Σε αντίθεση με τον Thulsa Doom, ο Mises φυσικά έβλεπε την εξουσία ως μια επικίνδυνη και διεφθαρμένη δύναμη, γι' αυτό και αντιτάχθηκε στη συγκέντρωση δύναμης στον πιο ισχυρό και θανατηφόρο θεσμό της σύγχρονης ιστορίας: το κράτος.

Αλλά αυτό, όπως λένε στο τέλος του Κόναν ο βάρβαρος, είναι μια άλλη ιστορία.