Ποιος είναι ο σωστός στόχος πληθωρισμού για τις κεντρικές τράπεζες;
Άρθρο του Jonathan Newman για το Mises Institute
Γιατί οι κεντρικές τράπεζες έχουν καταλήξει σε στόχο πληθωρισμού τιμών 2%; Το Project Syndicate ρώτησε τέσσερις οικονομολόγους σχετικά με αυτόν τον στόχο και κατά πόσον εξακολουθεί να είναι κατάλληλος. Θα συνοψίσω τις απαντήσεις τους και στη συνέχεια θα εξετάσω τη θέση του Mises για την "πολιτική σταθεροποίησης".
Οι απαντήσεις τεσσάρων οικονομολόγων στο ερώτημα "Είναι το 2% πραγματικά ο σωστός στόχος πληθωρισμού για τις κεντρικές τράπεζες;"
Ο Michael Boskin, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Hoover και πρώην πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Τζορτζ Μπους, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το 2% είναι μάλλον σωστό, κυρίως λόγω των αρνητικών συνεπειών ενός υψηλότερου στόχου. Εξετάζει κατά πόσον ένας υψηλότερος στόχος θα μπορούσε να διατηρηθεί με σταθερό τρόπο, καθώς συνοδεύεται από περισσότερες διακυμάνσεις στις αποδόσεις του κεφαλαίου, λιγότερη αξιοπιστία όσον αφορά τη συνιστώσα της σταθερότητας των τιμών της διπλής εντολής και μικρότερο περιορισμό των κρατικών δαπανών.
Ο John Cochrane, ο οποίος είναι επίσης ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Hoover, προτείνει ότι η κεντρική τράπεζα και η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να στοχεύουν σε ποσοστό πληθωρισμού τιμών, αλλά στο επίπεδο τιμών. Η προκύπτουσα σταθερότητα θα έδινε εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και τους αγοραστές κρατικών ομολόγων. Για τον Cochrane, το πιο σημαντικό είναι η διατήρηση σταθερών προσδοκιών, ώστε ο πληθωρισμός να είναι ένα πράγμα λιγότερο για το οποίο οι άνθρωποι πρέπει να ανησυχούν καθώς λαμβάνουν τις οικονομικές τους αποφάσεις.
Η Brigitte Granville, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και συγγραφέας του βιβλίου Remembering Inflation, πιστεύει ότι το 5% είναι καλύτερος στόχος. Επικαλείται εμπειρική έρευνα που δείχνει ότι δεν υπάρχει καμία επίδραση στην πραγματική οικονομική ανάπτυξη όταν ο πληθωρισμός των τιμών κυμαίνεται στο 5 τοις εκατό. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι η σταθερότητα είναι το κλειδί. Η επιχειρηματολογία της για τον στόχο του 5% δεν βγάζει νόημα και είναι αντιφατική: "[Η πτώση στο στόχο του 2%] θα σήμαινε περαιτέρω συμπίεση των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών", αλλά λέει επίσης ότι "μια ανάκαμψη των πραγματικών μέσων μισθών, παράλληλα με πληθωρισμό υψηλότερο του 2%, θα παρείχε μια πολύ αναγκαία ώθηση στην παραγωγικότητα, καθώς θα παρακινούσε τους εργαζόμενους ... και θα δημιουργούσε κίνητρα για περισσότερες επενδύσεις που υποκαθιστούν την εργασία". Η εικασία σας είναι τόσο καλή όσο και η δική μου.
Τέλος, ο Kenneth Rogoff, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αναφέρει ότι θα πρέπει να υιοθετηθεί υψηλότερος στόχος λόγω της ακαμψίας των ονομαστικών μισθών και του μηδενικού κατώτερου ορίου για τα ονομαστικά επιτόκια. Περισσότερος πληθωρισμός σημαίνει ότι οι εργοδότες μπορούν ευκολότερα να πληρώνουν τους εργαζομένους λιγότερο σε πραγματικούς όρους χωρίς να χρειάζεται να μειώσουν τους ονομαστικούς μισθούς. Επίσης, ένας υψηλότερος μακροπρόθεσμος πληθωρισμός τιμών θα έδινε στην κεντρική τράπεζα μεγαλύτερο περιθώριο να μειώσει τα επιτόκια σε περίπτωση κρίσης.
Ο Rogoff λέει ότι η δυνατότητα επιβολής αρνητικών επιτοκίων θα επέτρεπε στις κεντρικές τράπεζες να συνεχίσουν να στοχεύουν στο 2%. Δίνει κάποιες ριζοσπαστικές ιδέες για το πώς θα γίνει αυτό, όπως "η σταδιακή κατάργηση των χαρτονομισμάτων μεγάλης ονομαστικής αξίας" και "η χαλάρωση της ισοτιμίας ένα προς ένα μεταξύ του ψηφιακού και του χάρτινου δολαρίου". (!)
Τι θα έλεγε ο Mises;
Θα παρατηρήσετε ένα θέμα σταθερότητας σε κάθε μία από τις απαντήσεις. Ο Mises επιχειρηματολόγησε εκτενώς κατά της "πολιτικής σταθεροποίησης" - της ιδέας ότι η αγοραστική δύναμη του χρήματος πρέπει να σταθεροποιείται με τη νομισματική πολιτική. Είπε ότι αυτή η πλάνη πηγάζει από το σύμπλεγμα του θεού ορισμένων οικονομολόγων και την επιθυμία τους να κάνουν τα οικονομικά να μοιάζουν περισσότερο με τη φυσική (ο Mises κατέρριψε την αναλογία του χρήματος ως μέτρο σύγκρισης, την οποία χρησιμοποίησε ο John Cochrane στο άρθρο του Project Syndicate). Τα επιχειρήματα του Mises κυμαίνονταν από τα θεμελιώδη (η οικονομία αλλάζει συνεχώς) έως τα πρακτικά (δεν μπορεί να κατασκευαστεί κανένα μέτρο της αγοραστικής δύναμης του χρήματος για ολόκληρη την οικονομία).
Η αξία του χρήματος δεν πρέπει να σταθεροποιηθεί, διότι δεν υπάρχει τίποτα σταθερό σε μια υγιή, προοδευτική, δυναμική οικονομία. Οι προτιμήσεις των καταναλωτών, η τεχνολογία, οι φυσικοί πόροι και εκατομμύρια άλλες μεταβλητές μεταβάλλονται διαρκώς και οι επιχειρηματίες είναι επιφορτισμένοι με την οργάνωση της παραγωγής σήμερα υπό το πρίσμα των προβλέψεών τους για τις μελλοντικές συνθήκες της αγοράς. Αν η τεχνολογία αλλάξει με τέτοιο τρόπο που να επιτρέπει την επέκταση της παραγωγής και το αποτέλεσμα είναι ο αποπληθωρισμός των τιμών, ας είναι. Αν οι καταναλωτές αποφασίσουν να αυξήσουν την κατανάλωση σε σχέση με τις αποταμιεύσεις τους, τότε θα πρέπει να επιτρέψουμε στις τιμές των καταναλωτικών αγαθών και των συντελεστών παραγωγής να προσαρμοστούν ανάλογα.
Οποιαδήποτε προσπάθεια αποτροπής τέτοιων αλλαγών θα ακυρώσει την τάση των επιχειρηματιών να ευθυγραμμίζουν τα σχέδιά τους με τη ζήτηση των καταναλωτών. Ακόμη χειρότερα, η νομισματική πολιτική που αποσκοπεί στη σταθεροποίηση της οικονομίας θα προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση με τη μορφή χρηματοπιστωτικών κρίσεων και επιχειρηματικών κύκλων.
Επιπλέον, με τη στόχευση του πληθωρισμού των τιμών -ακόμη και στο μέτριο ποσοστό του 2%- ο πληθωρισμός θεσμοθετείται και όλες οι επιπτώσεις του κάνουν μετάσταση σε όλη την οικονομία και τον πολιτισμό. Η αποταμίευση αποθαρρύνεται και το υπερβολικό ρίσκο ενθαρρύνεται. Η κυβέρνηση αυξάνεται σε μέγεθος και έκταση. Η οικονομία "χρηματιστικοποιείται" υπερβολικά. Η ανισότητα εισοδήματος και πλούτου επιδεινώνεται, καθώς τα φαινόμενα Cantillon δημιουργούν νικητές και ηττημένους.
Έτσι, η πολιτική σταθεροποίησης είναι πολιτική αποσταθεροποίησης και η μετριοπαθής θέση -η οποία θα επέφερε ακριβώς τη σωστή ποσότητα σταθερότητας και δυναμισμού- είναι το τέλος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας και ο διαχωρισμός χρήματος και κράτους.