Όλα όσα το ''Demolition Man'' βρήκε σωστά για τον 21ο αιώνα-μέχρι στιγμής

Άρθρο του Jon Miltimore για το Foundation for Economic Education

 Είχα πολύ καιρό να σκεφτώ την ταινία Demolition Man, αλλά αυτό άλλαξε πρόσφατα, όταν έπεσε στην αντίληψή μου ότι η ταινία έχει κλείσει σχεδόν 30 χρόνια ζωής.

Το Demolition Man, που γυρίστηκε από τον σκηνοθέτη Marco Brambilla στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο, είναι μια από εκείνες τις ταινίες που καταφέρνουν να είναι συγχρόνως εκκεντρικές και έξυπνες. Με ένα πλήθος αστέρων, όπως ο Sylvester Stallone, ο Wesley Snipes και η Sandra Bullock -για να μην αναφέρουμε ανερχόμενους ηθοποιούς όπως ο Denis Leary και ο Benjamin Bratt, καθώς και τον ηθοποιό Nigel Hawthorne και τον τύπο που έπαιξε τον διευθυντή στο Shawshank Redemption (Bob Gunton)- η ταινία ήταν μεγάλη επιτυχία, συγκεντρώνοντας 159 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως.

Η ταινία έχει μια απολαυστική, αν και αστεία πλοκή. Ο Stallone υποδύεται τον John Spartan, έναν αστυνομικό τύπου Dirty Harry, του οποίου η ζωή παίρνει μια ξαφνική τροπή όταν η προσπάθειά του να σώσει μια ομάδα ομήρων πάει στραβά. Όταν όλοι οι όμηροι βρίσκονται νεκροί μετά από μια έκρηξη, ο Spartan, μαζί με τον εγκληματία που προσπαθούσε να σταματήσει, τον Simon Phoenix (Snipes), καταδικάζονται σε κρυογονική κατάψυξη.

Τόσο ο Spartan όσο και ο Phoenix ξεπαγώνουν το 2032 - 36 χρόνια μετά την κατάψυξή τους - σε έναν κόσμο που μοιάζει πολύ διαφορετικός.

'Είμαι ο εχθρός'

Αναγκάστηκα να ξαναδώ το Demolition Man μετά την κυκλοφορία μιας μικρού μήκους ταινίας Out of Frame που εξερευνούσε όλους τους τρόπους με τους οποίους το Demolition Man προέβλεπε το μέλλον. Η ταινία ήταν ακόμα πιο καμπυλωτή από ό,τι θυμόμουν, αλλά θα έλεγα ψέματα αν έλεγα ότι δεν εντυπωσιάστηκα από το πόσο σωστά είχε προβλέψει το μέλλον μας ο Demolition Man.

Αυτοκινούμενα ηλεκτρικά αυτοκίνητα; Ελέγξτε.

Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν υπολογιστές για να αυξήσουν την αυτοεκτίμησή τους; Ελέγξτε.

Συναντήσεις ζουμ; Ελέγξτε.

Η είσοδος του Arnold Schwarzenegger στην πολιτική; Ελέγξτε.

Διάρκεια προσοχής όσο ένα χρυσόψαρο; Ελέγξτε.

Φωνητική αναζήτηση στα σπίτια; Ελέγξτε.

Ψηφιακό νόμισμα; Ελέγξτε.

Tablets; Ελέγξτε.

Φορητά τηλέφωνα που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο; Ελέγξτε.

Αντικαπνιστικοί νόμοι, γλωσσική αστυνομία, μικροβιοφοβία και έλεγχος των όπλων; Ελέγξτε. Έγινε. Check. Check.

Αυτός ο κατάλογος δεν είναι σε καμία περίπτωση εξαντλητικός, να θυμάστε. Και όσο εντυπωσιακή κι αν είναι, η λίστα δεν περιλαμβάνει αυτό που κατά τη γνώμη μου είναι το πιο προφητικό (και καλύτερο) μέρος του Demolition Man: Ο μονόλογος του Edgard Friendly σχετικά με το γιατί ζει ως εγκληματίας υπόγεια (κυριολεκτικά στο έδαφος) και όχι στην επιφάνεια.

Ο Friendly (τον οποίο υποδύεται ο Leary), εξηγεί στον Spartan γιατί ο Dr. Raymond Cocteau, ένας από τους δημιουργούς του CryoPrison και αρχιτέκτονας της πατερναλιστικής κοινωνίας, τον θεωρεί εχθρό.

Βλέπετε, σύμφωνα με το σχέδιο του Κοκτώ, εγώ είμαι ο εχθρός. Επειδή μου αρέσει να σκέφτομαι, μου αρέσει να διαβάζω. Είμαι υπέρ της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας των επιλογών. Είμαι ο τύπος του ανθρώπου που θέλει να κάθεται σε ένα λαδερό εστιατόριο και να σκέφτεται: "Θεέ μου, να πάρω την μπριζόλα T-bone ή τα παϊδάκια μπάρμπεκιου με τη συνοδεία πατάτας με σάλτσα;". Θέλω υψηλή χοληστερόλη. Θέλω να τρώω μπέικον, βούτυρο και κουβάδες τυρί, εντάξει; Θέλω να καπνίσω ένα κουβανέζικο πούρο στο μέγεθος του Σινσινάτι σε ένα τμήμα μη καπνιστών. Θέλω να τρέχω στους δρόμους γυμνός με πράσινο ζελέ σε όλο μου το σώμα και να διαβάζω το περιοδικό Playboy. Γιατί; Επειδή ξαφνικά μπορεί να νιώσω την ανάγκη να το κάνω. Εντάξει, φίλε; Έχω δει το μέλλον, ξέρεις τι είναι; Είναι ένας 47χρονος παρθένος που κάθεται με τις μπεζ πιτζάμες του και πίνει ένα μιλκσέικ μπανάνα-μπρόκολο τραγουδώντας το "I'm an Oscar-Meyer Wiener".

Ο Friendly, όπως ανακαλύπτει ο Spartan, δεν είναι αρχι-εγκληματίας. Θέλει απλώς να σκέφτεται για τον εαυτό του, να ζει όπως επιθυμεί και να τον αφήνουν ήσυχο - και αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να κάνει στην επιφάνεια.

"Αν θέλεις να ζήσεις στην κορυφή, πρέπει να ζήσεις με τον τρόπο του Cocteau. Αυτό που θέλει, όταν θέλει, όπως θέλει", εξηγεί. "Η άλλη σου επιλογή: να έρθεις εδώ κάτω, ίσως να πεθάνεις από την πείνα".

Αποχρώσεις της δυστοπίας;

Η ομιλία του Friendly εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα: Αν έρθει η δυστοπία, πώς θα μοιάζει;

Συχνά η δυστοπία απεικονίζεται ως κακοήθης και ολοκληρωτική, όπως στο βιβλίο του Orwell " Nineteen-Eighty Four". Μερικές φορές είναι μια έρημη χώρα βίας, όπως στο The Road του Cormac McCarthy ή στο Mad Max. Αλλά μερικές φορές, όπως στο μυθιστόρημα του Aldous Huxley Brave New World, στο οποίο βασίζεται πολύ χαλαρά το Demolition Man, η δυστοπία είναι απαλή, ευημερούσα και στοργική - αλλά εξίσου δυσοίωνη.

Ο χριστιανός φιλόσοφος C.S. Lewis έγραψε κάποτε ότι από όλες τις τυραννίες στη γη, καμία δεν ήταν τόσο καταπιεστική όσο εκείνη που ασκείται προς όφελος των θυμάτων της.

"Θα ήταν προτιμότερο να ζει κανείς κάτω από ληστές βαρόνους παρά κάτω από παντοδύναμους ηθικούς γραφειοκράτες", παρατήρησε ο Lewis. "Η σκληρότητα του ληστρικού βαρόνου μπορεί μερικές φορές να κοιμάται, ο ζήλος του μπορεί κάποια στιγμή να κορεστεί- αλλά εκείνοι που μας βασανίζουν για το δικό μας καλό θα μας βασανίζουν χωρίς τέλος, γιατί το κάνουν με την έγκριση της συνείδησής τους".

Αυτή ήταν η τυραννία που ο Edgard Friendly δεν μπορούσε να χωνέψει. Δεν ήταν ο Μεγάλος Αδελφός που οδήγησε τον Edgar Friendly στην παρανομία, ήταν κάτι που πλησίαζε περισσότερο στο Κράτος Νταντά.

Και αν είμαστε ειλικρινείς, πολλά από τα παράπονα του Friendly μιλούν για τον κόσμο μας σήμερα. Όταν λέει ότι είναι ο τύπος του ανθρώπου "που θέλει να κάθεται σε ένα λαδερό εστιατόριο και να σκέφτεται: "Θεέ μου, να πάρω την μπριζόλα T-bone ή το τεράστιο πακέτο μπάρμπεκιου"", δεν νομίζω ότι αναφερόταν στο συνθετικό βοδινό κρέας που θέλει ο Μπιλ Γκέιτς να μετατοπίσει τον κόσμο για να σώσει τον πλανήτη.

Όταν ο Friendly μιλάει για την ελευθερία του λόγου, είναι δύσκολο να μη σκεφτεί κανείς την αυξανόμενη εχθρότητα προς την ελεύθερη έκφραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις πανεπιστημιουπόλεις και στους χώρους εργασίας των επιχειρήσεων. Όταν λέει ότι είναι υπέρ της ελευθερίας της επιλογής, τα δύο τελευταία χρόνια της πανδημίας ξεπροβάλλουν σε μεγάλο βαθμό, καθώς οι Cocteaus στον κόσμο μας έπαιρναν αποφάσεις για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Φορέστε τη μάσκα. Μείνετε στο σπίτι. Κάντε το εμβόλιο. Και μην παραπονιέστε ή διαμαρτυρηθείτε, γιατί είμαστε όλοι μαζί σε αυτό.

Το Demolition Man είναι μια υπενθύμιση ότι υπάρχουν πολλές αποχρώσεις της δυστοπίας. Δεν έχει πάντα να κάνει με τα πράγματα που έχεις ή δεν έχεις. Έχει να κάνει πολύ περισσότερο με την ελευθερία. Και αν, όπως ο Edgard Friendly, ζεις σε ένα μέρος που θέλει να χρησιμοποιήσει καταναγκασμό για να ελέγξει τι λες, τι σκέφτεσαι και τι τρως, μπορεί να ζεις σε μια δυστοπία χωρίς καν να το ξέρεις.