Πώς ο Οικονομικός Ανταγωνισμός, ο Ορθολογικός Οικονομικός Υπολογισμός και ο Πολιτισμός προκύπτουν από την Ιδιωτική Ιδιοκτησία

2025-04-13

Άρθρο του Jorge Besada για το Mises Institute που δημοσιεύτηκε στις 11/04/2025

 ΑΡΧΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

https://mises.org/power-market/how-economic-competition-rational-economic-calculation-and-civilization-emerge-private-property


Πηγή Εικόνας: Adobe Stock
Πηγή Εικόνας: Adobe Stock

 Ο Mises γράφει:

Όλοι οι πολιτισμοί μέχρι τώρα έχουν βασιστεί στην ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Στο παρελθόν, ο πολιτισμός και η ιδιωτική ιδιοκτησία ήταν συνδεδεμένοι. Αν η ιστορία μπορούσε να μας διδάξει κάτι, θα ήταν ότι η ιδιωτική ιδιοκτησία είναι αδιαχώριστα συνδεδεμένη με τον πολιτισμό.

Κάθε ζωντανό ον—είτε πρόκειται για ένα μόνο κύτταρο, είτε για μια συλλογή τους όπως ένας άνθρωπος, είτε για μια συλλογή ανθρώπων όπως μια κοινότητα ή μια εταιρεία—βρίσκεται σε έναν συνεχή κύκλο παραγωγής και κατανάλωσης-χρήσης. Η παραγωγή και η κατανάλωση, και κάθε δράση, είναι απλώς μια μετατροπή ή μετατόπιση της «ύλης σε πιο επωφελείς μορφές», καθοδηγούμενη από πληροφορίες. Ο Eugen von Böhm-Bawerk είπε,

«Το να "παράγεις": τι σημαίνει αυτό; Έχει ειπωθεί τόσο συχνά από οικονομολόγους ότι η δημιουργία αγαθών δεν είναι η πρόκληση ύπαρξης υλικών που μέχρι τώρα δεν υπήρχαν—δεν είναι "δημιουργία" με την αληθινή έννοια της λέξης, αλλά μόνο μια διαμόρφωση της άφθαρτης ύλης σε πιο επωφελείς μορφές…»

Αυτοί οι κύκλοι παραγωγής και κατανάλωσης χρησιμοποιούν πληροφορίες που οδηγούν σε κερδοφορία. Με άλλα λόγια, περισσότερη παραγωγή πλούτου από την κατανάλωση επιτρέπει στη ζωή να συνεχίζει να συνεχίζεται και να αναπτύσσεται.

Η πληροφορία που συντονίζει τη σύγχρονη παγκόσμια κοινωνικοοικονομική τάξη, ή αυτό που ο μεγάλος ιδρυτής της Αυστριακής Σχολής των οικονομικών, Carl Menger, και ο Βρετανός φιλόσοφος Herbert Spencer, αποκαλούσαν και οι δύο «Ο Κοινωνικός Οργανισμός», αναδύεται και διαδίδεται μέσω του «οικονομικού ανταγωνισμού», ο οποίος με τη σειρά του προκύπτει από την παράδοση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας.

Οι ελεύθεροι άνθρωποι παρακινούνται να ανακαλύψουν τις καλύτερες πληροφορίες με τις οποίες θα αυξήσουν το ρυθμό με τον οποίο θα αναδιατάξουν την ύλη που ελέγχουν αποκλειστικά (την ατομική τους ιδιοκτησία) για να παράγουν πλούτο, τον οποίο στη συνέχεια θα ανταλλάξουν με άλλους. Αν είμαστε μισθωτοί, ενεργούμε-αναδιατάσσουμε το σώμα μας καθώς παράγουμε την εργασία μας και την ανταλλάσσουμε με χρήματα με τους εργοδότες. Οι εργοδότες τη συνδυάζουν με την εργασία άλλων, για να παράγουν αγαθά τα οποία στη συνέχεια ανταλλάσσονται έναντι χρημάτων με το κοινό. Τα χρήματα που αποκτούμε από την εμπορία όσων παράγουμε τα ανταλλάσσουμε στη συνέχεια με άλλα αγαθά που θέλουμε. Αυτοί οι γενικοί κύκλοι της παραγωγής και του εμπορίου για χρήματα και του εμπορίου των χρημάτων για καταναλωτικά αγαθά, επαναλαμβάνονται μέχρις ότου η βιολογική μας τάξη καταρρεύσει με τρόπο που να μην μπορεί να συνεχίσει να διατηρεί την τάξη μας και πεθάνουμε.

Στο ρόλο μας ως παραγωγοί -μέσω των εταιρειών του ιδιωτικού τομέα- έχουμε κίνητρο να καινοτομούμε, δημιουργώντας έτσι νέες, ανώτερες πληροφορίες. Στο ρόλο μας ως καταναλωτές -χάρη στην «ελευθερία του εμπορίου»- μπορούμε να ανταλλάσσουμε τα αγαθά και τις υπηρεσίες μας με εταιρείες με τα καλύτερα προϊόντα. Οι εταιρείες πρέπει να μαθαίνουν και να αντιγράφουν καινοτομίες η μία από την άλλη (ανταγωνιστές), και έτσι συνεργάζονται ακούσια για να καινοτομούν και να διαδίδουν ανώτερες πληροφορίες. Αυτό συμβάλλει επίσης στην εξάπλωση μιας μεγαλύτερης κοινωνικής τάξης.

Ορισμένοι κατασκευαστές αυτοκινήτων εφηύραν τα ηλεκτρικά παράθυρα, ο ανταγωνισμός διέδωσε την ιδέα σε άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων, βοηθώντας τους να φτιάξουν καλύτερα αυτοκίνητα και να διαδώσουν την καινοτομία. Καθώς οι ιδέες μείωσης του κόστους αναδύονται και αναπόφευκτα διαδίδονται μέσω του ανταγωνισμού, οδηγώντας τις σχετικές τιμές να πέφτουν συνεχώς, νέες κερδοφόρες ιδέες προκύπτουν εύκολα και διαδίδονται μέσω του ανταγωνισμού σε έναν ατέρμονο κύκλο. Οι υπολογιστές κάποτε ήταν πολύ ακριβοί, αλλά καθώς οι τιμές τους μειώθηκαν, οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι κάθε σπίτι μπορούσε να τους έχει, κάτι που γέννησε τον ψηφιοποιημένο κόσμο μας. Όσο περισσότερος πλούτος παράγεται, τόσο περισσότερος πλούτος πρέπει να προσφέρεται σε αντάλλαγμα για εργασία καθώς οι εταιρείες ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την εργασία που χρειάζονται, κάτι που βοηθά να εξηγηθεί γιατί η οικονομική πίτα μεγαλώνει για όλους.

Όπως στους Ολυμπιακούς Αγώνες, μπορούμε να ανακαλύψουμε τους καλύτερους αθλητές στον κόσμο λόγω του παγκόσμιου ανταγωνισμού, έτσι η ελευθερία να ανταλλάσσουμε την ιδιωτική μας ιδιοκτησία με άλλους, οπουδήποτε στον κόσμο, παρακινεί όλους τους ανταγωνιστές να αντιγράφουν καινοτομίες. Αυτό κινείται προς την καλύτερη δυνατή παγκόσμια τάξη, μετατρέποντας ακούσια την ανθρωπότητα σε έναν υπερυπολογιστή.

Η ηθική είναι τρόπος δράσης. Η ηθική είναι επίσης γνώση-πληροφόρηση η οποία, σε σημαντικό βαθμό, διαδίδεται επίσης μέσω του οικονομικού ανταγωνισμού. Είναι οι σκληρά εργαζόμενοι, ανεκτικοί, ευγενικοί άνθρωποι που -χάρη στον ανταγωνισμό- παρακινούν αναπόφευκτα όλους τους άλλους να είναι το ίδιο, και έτσι «πολιτισμένοι». Όπως γράφει ο Hayek :

Ο ανταγωνισμός είναι, άλλωστε, πάντα μια διαδικασία κατά την οποία ένας μικρός αριθμός καθιστά αναγκαίο για μεγαλύτερους αριθμούς να κάνουν αυτό που δεν τους αρέσει, είτε να εργάζονται σκληρότερα, είτε να αλλάζουν συνήθειες, είτε να αφιερώνουν έναν βαθμό προσοχής, συνεχούς εφαρμογής ή κανονικότητας στην εργασία τους που χωρίς τον ανταγωνισμό δεν θα ήταν απαραίτητος.

Τα οφέλη της δημιουργίας και διάδοσης πληροφοριών του οικονομικού ανταγωνισμού υπάρχουν μόνο με την ιδιωτική ιδιοκτησία. Οι κυβερνητικές ή «δημόσιου τομέα» γραφειοκρατίες—όντας καταναγκαστικά μονοπώλια που λαμβάνουν τα έσοδά τους μέσω εξαναγκασμού μέσω φόρων—δεν έχουν κίνητρο ή πίεση να καινοτομούν ή να αντιγράφουν καινοτομίες από ανταγωνιστές, όπως οι εταιρείες του ιδιωτικού τομέα. Επομένως, είναι διανοητικά στάσιμες και οπισθοδρομικές. Τα κεντρικά σχέδια της κυβέρνησης δεν μπορούν να λειτουργήσουν αν οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να τα αγνοήσουν, οπότε αναπόφευκτα απαιτούν εξαναγκασμό και καθιστούν πιθανούς εγκληματίες όλους, όχι επειδή έχουν πραγματικά βλάψει κάποιον ή την ιδιοκτησία του, αλλά απλώς επειδή δεν θέλουν να χρηματοδοτήσουν ή να συμμετάσχουν στα καταναγκαστικά, ανθεκτικά στον ανταγωνισμό κεντρικά σχέδια.

Η ατομική ιδιοκτησία είναι επίσης απαραίτητη για την ανακάλυψη των πληροφοριών που συντονίζουν τους κύκλους παραγωγής και κατανάλωσης της κοινωνικής τάξης κατά τρόπο κερδοφόρο και, συνεπώς, αυξανόμενο του πλούτου.

Σκεφτείτε το ακόλουθο παράδειγμα. Ο Jose είναι ιδιοκτήτης ενός Κουβανέζικου εστιατορίου που βρίσκεται στο Μαϊάμι και πουλάει Κουβανέζικα πιάτα προς 10 δολάρια/γεύμα. Ίσως 2$, να είναι κέρδος και 8$ θα δαπανηθούν σε έξοδα. Με άλλα λόγια, στην απαραίτητη κατανάλωση που απαιτείται για την παραγωγή του γεύματος, πράγματα όπως ο εξοπλισμός, το ηλεκτρικό ρεύμα, οι προμήθειες και όλα όσα θα καταναλώσουν οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους στο σπίτι (φαγητό, ενέργεια) χάρη στους μισθούς τους που προήλθαν από τα 8 δολάρια/γεύμα. Ο Jose ανακάλυψε ζωτικής σημασίας πληροφορίες: 1) ότι υπάρχουν αρκετοί πελάτες στη γύρω περιοχή που είναι πρόθυμοι να επισκεφθούν το εστιατόριο στην τιμή των 10 δολαρίων/γεύμα που έχει ορίσει- και, 2) πώς να αποκτήσει πράγματα αξίας 8 δολαρίων (εργασία, προμήθειες κ.λπ.) τη συγκεκριμένη στιγμή και στο συγκεκριμένο μέρος να τα παραγγείλει εκ νέου, παράγοντας έτσι κερδοφόρα το γεύμα.

Αν ορίσει τις τιμές πολύ ψηλά, οι πελάτες θα ανταλλάξουν ελεύθερα τα χρήματά τους με άλλους ανώτερους ανταγωνιστές. Αν ορίσει τις τιμές κάτω από τα κόστη, θα καταναλώνει περισσότερα από όσα κερδίζει σε έσοδα, οπότε τελικά θα χρεοκοπήσει. Ο Σοσιαλισμός-κομμουνισμός ή ο «κεντρικός οικονομικός σχεδιασμός» δεν μπορεί να λειτουργήσει επειδή μόνο οι ελεύθεροι επιχειρηματίες, διασκορπισμένοι σε όλη την κοινωνία, με εστίαση στους πελάτες και τους πόρους που είναι ιδιαίτερα χρονικά και τοπικά συγκεκριμένοι, βρίσκονται στον σωστό χρόνο και τόπο για να ανακαλύψουν τις επιθυμίες των ανθρώπων.

Με βάση τα παραπάνω, πώς ανακαλύπτουμε πόσος πλούτος έπρεπε να καταναλωθεί για να παραχθεί ένα γαλόνι βενζίνης που πωλείται στο Σιάτλ; Ή μια λίβρα βοδινού κρέατος που πωλείται στο Λονδίνο; Ή μια πτήση από το Μαϊάμι στο Λονδίνο; Εύκολα, εξετάζουμε τις τιμές τους, οι οποίες πρέπει να περιλαμβάνουν το κόστος. Η τιμή οποιουδήποτε αγαθού στον κόσμο μας επιτρέπει να γνωρίζουμε ότι υπάρχει μια κοινωνική τάξη, σε εκείνο τον συγκεκριμένο χρόνο και τόπο, η οποία συντονίζεται από επιχειρηματίες που ανακαλύπτουν πληροφορίες που μπορούν, κατά μέσο όρο, να παράγουν το αγαθό καταναλώνοντας λιγότερο από τη διαφημιζόμενη τιμή.

Αυτό είναι που επιτρέπει αυτό που ο Μίζες θα αποκαλούσε ορθολογικό οικονομικό υπολογισμό. Αυτό επιτρέπει την απόκτηση και τον συνδυασμό συντελεστών παραγωγής, έτσι ώστε ο συνδυασμός να μπορεί εύκολα να έχει μια τιμή που να υπολογίζει σωστά το κόστος-κατανάλωση, προσθέτοντας απλώς τις τιμές των μερών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του. Το κόστος-κατανάλωση για τη δημιουργία και την καλλιέργεια μιας μπανάνας στην Κολομβία μπορεί να είναι 2 σεντς, αλλά 30 σεντς ως μέρος ενός μεταφερόμενου, μαγειρεμένου και σερβιρισμένου Κουβανέζικου πιάτου στο Μαϊάμι. Όπως οι αλληλοσυνδεόμενες ζώνες μεταφοράς, κάθε εταιρεία αναδιοργανώνει την ύλη, χρησιμοποιώντας εξαιρετικά συγκεκριμένες πληροφορίες για το χρόνο και τον τόπο, ώστε να εκτιμήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την κερδοφορία της ανάπτυξης και της επέκτασης του πλούτου.

Έτσι, από την ατομική ιδιοκτησία προκύπτει: 1) ο οικονομικός ανταγωνισμός που ανακαλύπτει και διαδίδει ανώτερες πληροφορίες και τάξεις- 2) η ελευθερία να ζούμε και να οργανώνουμε τη ζωή μας όπως επιθυμούμε, αφού κανένας άλλος δεν μπορεί να εξαναγκάσει-διατάξει την ιδιοκτησία μας χωρίς τη συγκατάθεσή μας- και, 3) ο «ορθολογικός οικονομικός υπολογισμός» που μας επιτρέπει να διασφαλίσουμε με τον καλύτερο τρόπο ότι τα σχέδιά μας είναι κερδοφόρα και, συνεπώς, μεγιστοποιούν τον πλούτο και αυξάνουν τη ζωή. Ο Mises είπε: «Η συνεχής ύπαρξη της κοινωνίας εξαρτάται από την ατομική ιδιοκτησία».

Jorge Besada

Ο Jorge είναι προγραμματιστής υπολογιστών από το Μαϊάμι της Φλόριντα. Μπορείτε να τον βρείτε στο hayekian@gmail.com, να τουιτάρει στο @hayekian και να γράφει το blog «Hayekian» στο Medium.

Δημιουργήστε δωρεάν ιστοσελίδα! Αυτή η ιστοσελίδα δημιουργήθηκε με τη Webnode. Δημιουργήστε τη δική σας δωρεάν σήμερα! Ξεκινήστε