Οι πληθωριστικές προσδοκίες δεν προκαλούν πληθωρισμό

 Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι οι πληθωριστικές προσδοκίες προκαλούν γενικές αυξήσεις των τιμών. Για παράδειγμα, αν υπάρξει απότομη αύξηση των τιμών του πετρελαίου, οι άνθρωποι θα σχηματίσουν υψηλότερες πληθωριστικές προσδοκίες που θα θέσουν σε κίνηση γενικές αυξήσεις στις τιμές άλλων αγαθών και υπηρεσιών. Σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ Ben Bernanke, "αναμφίβολα, η κατάσταση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον πραγματικό πληθωρισμό και συνεπώς την ικανότητα της κεντρικής τράπεζας να επιτύχει σταθερότητα των τιμών".

Οι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι αν οι προσδοκίες μπορούσαν να γίνουν λιγότερο ευαίσθητες σε διάφορα σοκ, τότε με την πάροδο του χρόνου αυτό θα μετρίαζε τις επιπτώσεις αυτών των σοκ στη δυναμική των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών. Πολλοί οικονομικοί σχολιαστές πιστεύουν ότι οι πολιτικές των κεντρικών τραπεζών μπορούν να οδηγήσουν τις πληθωριστικές προσδοκίες σε μια κατάσταση ισορροπίας στην οποία οι προσδοκίες θα είναι αγκυλωμένες ή δεν θα είναι ευαίσθητες στις μεταβολές των οικονομικών δεδομένων.

Αυτός ο τρόπος σκέψης υποστηρίζει ότι αν οι πληθωριστικές προσδοκίες είναι αγκυλωμένες, διάφορα σοκ -όπως οι αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου ή των τροφίμων- θα έχουν βραχύβια επίδραση στις αυξήσεις των τιμών γενικά. Σύμφωνα με τον Bernanke, η αγκύρωση των πληθωριστικών προσδοκιών είναι ζωτικής σημασίας για την εξάλειψη του πληθωρισμού: "Ο τελευταίος γύρος αυξήσεων στις τιμές της ενέργειας έχει αυξήσει τους ανοδικούς κινδύνους για τον πληθωρισμό και τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό. Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Ανοικτής Αγοράς θα αντισταθεί σθεναρά στη διάβρωση των μακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό, καθώς η απομάκρυνση από την αγκύρωση αυτών των προσδοκιών θα ήταν αποσταθεροποιητική τόσο για την ανάπτυξη όσο και για τον πληθωρισμό".

Μόλις οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό αγκυρωθούν, οι ξαφνικές μεγάλες αυξήσεις των τιμών για ορισμένα αγαθά είναι απίθανο να οδηγήσουν σε γενικές αυξήσεις των τιμών. Για το λόγο αυτό, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι για να παρακολουθήσει κανείς τις υποκείμενες αυξήσεις των τιμών -που ονομάζονται υποκείμενος πληθωρισμός- πρέπει να δίνει προσοχή στον πυρήνα του πληθωρισμού, δηλαδή στις ποσοστιαίες μεταβολές του δείκτη τιμών καταναλωτή χωρίς τα τρόφιμα και την ενέργεια.

Θεωρείται επίσης ότι για να είναι καλά εδραιωμένες οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των κεντρικών τραπεζών πρέπει να είναι σαφείς όσον αφορά τη νομισματική πολιτική τους και να είναι σαφείς όσον αφορά το ποσοστό-στόχο του πληθωρισμού. Κάτι τέτοιο μπορεί να καταστήσει τις πληθωριστικές προσδοκίες καλά αγκυρωμένες και όχι ευαίσθητες στις μεταβολές των δεδομένων.

Μπορούν να τεθούν σε κίνηση γενικές αυξήσεις των τιμών χωρίς αύξηση της προσφοράς χρήματος;

Θεωρείται, ωστόσο, ότι η εμφάνιση πληθωρισμού ως απάντηση στην αύξηση της τιμής του πετρελαίου απαιτεί αύξηση του αναμενόμενου πληθωρισμού. Ο Bernanke λέει: "Μια εφάπαξ μεταβολή στις τιμές της ενέργειας μπορεί να μεταφραστεί σε επίμονο πληθωρισμό μόνο αν οδηγήσει σε υψηλότερο αναμενόμενο πληθωρισμό και σε ένα επακόλουθο "σπιράλ μισθολογικών τιμών"".

Υποστηρίζουμε ότι χωρίς τις προηγούμενες αυξήσεις της προσφοράς χρήματος, δεν μπορεί να υπάρξει γενική αύξηση των τιμών ή αυτό που ευρέως αποκαλείται "πληθωρισμός". Τώρα, η τιμή ενός αγαθού είναι το χρηματικό ποσό που καταβάλλεται ανά μονάδα ενός αγαθού. Επομένως, για μια δεδομένη ποσότητα αγαθών, αν το χρηματικό απόθεμα παραμένει αμετάβλητο, ο αριθμός των δολαρίων που δαπανώνται ανά μονάδα ενός αγαθού θα είναι επίσης αμετάβλητος.

Υποθέστε ότι λόγω της έντονης αύξησης της τιμής του πετρελαίου, τα άτομα έχουν αυξήσει τις πληθωριστικές τους προσδοκίες. Εάν το απόθεμα χρήματος παραμείνει αμετάβλητο, τότε δεν πρόκειται να σημειωθεί γενική αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών, παρά την αύξηση των πληθωριστικών προσδοκιών.

Εάν δαπανηθούν περισσότερα χρήματα για το πετρέλαιο και τα προϊόντα που σχετίζονται με την ενέργεια, θα μείνουν λιγότερα χρήματα για άλλα αγαθά και υπηρεσίες, δεδομένου ότι η τιμή είναι το ποσό των χρημάτων που δαπανάται ανά μονάδα ενός αγαθού. Αντίθετα, οι τιμές του πετρελαίου και των προϊόντων που σχετίζονται με την ενέργεια θα αυξηθούν, ενώ οι τιμές άλλων αγαθών και υπηρεσιών θα μειωθούν.

Ως εκ τούτου, οι αυξήσεις της προσφοράς χρήματος είναι αυτές που στηρίζουν τις υποκείμενες αυξήσεις των τιμών και όχι οι πληθωριστικές προσδοκίες. Χωρίς τη στήριξη από την προσφορά χρήματος, δεν μπορεί να υπάρξει γενική αύξηση των τιμών, παρά τις πληθωριστικές προσδοκίες. Επιπλέον, η πραγματική ζημία του πληθωρισμού δεν προέρχεται από τις αυξήσεις των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών, αλλά μάλλον από τη ζημία που προκαλεί στη διαδικασία δημιουργίας πλούτου. Ο λόγος για αυτό είναι ότι οι αυξήσεις στην προσφορά χρήματος θέτουν σε κίνηση ανταλλαγές του τίποτα με κάτι, γεγονός που εκτρέπει τον πλούτο από τους δημιουργούς πλούτου σε μη δημιουργούς πλούτου.

Ορισμένοι οικονομολόγοι, όπως ο Milton Friedman, υποστηρίζουν ότι αν ο πληθωρισμός είναι "αναμενόμενος" από τους παραγωγούς και τους καταναλωτές, τότε προκαλεί πολύ μικρή ζημιά. Το πρόβλημα, σύμφωνα με τον Friedman, είναι ο απροσδόκητος πληθωρισμός, ο οποίος προκαλεί κακή κατανομή των πόρων και αποδυναμώνει την οικονομία.

Σύμφωνα με τον Friedman, αν μια γενική άνοδος των τιμών μπορεί να σταθεροποιηθεί μέσω ενός σταθερού ποσοστού νομισματικών ενέσεων, τότε τα άτομα θα προσαρμόσουν ανάλογα τη συμπεριφορά τους. Κατά συνέπεια, υποστήριξε ο Friedman, οι αναμενόμενες γενικές αυξήσεις των τιμών, τις οποίες ονόμασε "αναμενόμενο πληθωρισμό", είναι σχετικά ακίνδυνες.

Για τον Friedman, οι κακές παρενέργειες δεν προκαλούνται από τις αυξήσεις της προσφοράς χρήματος αλλά από τις ίδιες τις αυξήσεις των τιμών. Ο Friedman θεωρεί την προσφορά χρήματος ως ένα εργαλείο που μπορεί να σταθεροποιήσει τις γενικές αυξήσεις των τιμών, προωθώντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με αυτόν τον τρόπο σκέψης, το μόνο που απαιτείται είναι ο καθορισμός του ρυθμού αύξησης του χρήματος σε κάποιο ποσοστό και η οικονομική ανάπτυξη θα ακολουθήσει.

Ωστόσο, ο καθορισμός του ρυθμού αύξησης της προσφοράς χρήματος δεν αλλάζει το γεγονός ότι η προσφορά χρήματος συνεχίζει να αυξάνεται, γεγονός που οδηγεί στην εκτροπή πόρων από τους παραγωγούς πλούτου προς τους μη παραγωγούς πλούτου. Ως εκ τούτου, η πολιτική σταθεροποίησης των τιμών θα δημιουργήσει επομένως μεγαλύτερη αστάθεια μέσω της κακής κατανομής των πόρων.

Σύνοψη και συμπέρασμα

Σε αντίθεση με τη δημοφιλή οικονομική σκέψη, ο πληθωρισμός δεν αφορά αυξήσεις στις τιμές αλλά αυξήσεις στην προσφορά χρήματος. Έτσι, οι πληθωριστικές προσδοκίες ελλείψει αυξήσεων της προσφοράς χρήματος δεν μπορούν να προκαλέσουν γενική αύξηση των τιμών των αγαθών και των υπηρεσιών.