Οι αγορές πρέπει να έχουν την ημέρα της κρίσης τους

Άρθρο του Dan Sanchez για το Foundation for Economic Education

 Η έκθεση για τον πληθωρισμό που δόθηκε στη δημοσιότητα την Παρασκευή, η οποία ήταν χειρότερη της αναμενόμενης, τρόμαξε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και οδήγησε  στο ενδεχόμενο αύξησης των επιτοκίων τη Δευτέρα.

Αυτό με τη σειρά του τρομοκράτησε τους επενδυτές και οδήγησε τον S&P 500 σε πτωτική αγορά την ίδια ημέρα.

Και αυτό με τη σειρά του τρομάζει τους πάντες σχετικά με την προοπτική μιας επικείμενης ύφεσης.

Και η Fed μόλις επιβεβαίωσε τους φόβους των επενδυτών όταν "ενέκρινε τη μεγαλύτερη αύξηση των επιτοκίων από το 1994 και σήμανε ότι θα συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια φέτος με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων δεκαετιών...", όπως ανέφερε την Τετάρτη η Wall Street Journal.

Όσο τρομακτική και αν είναι η προοπτική, η οικονομία έχει καθυστερήσει εδώ και καιρό να καταρρεύσει. Και όσο περισσότερο αναβάλλουμε αυτή την Ημέρα της Κρίσης, τόσο χειρότερα θα είναι.

Πράγματι, κατά μία έννοια, μια " εκκαθάριση " είναι ακριβώς αυτό που είναι μια οικονομική " κατάρρευση ". Και η κατανόηση του γιατί μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι (και ποιος) οδηγεί τον επιχειρηματικό κύκλο άνθησης/κατάρρευσης.

Στη χριστιανική παράδοση, η "Ημέρα της κρίσης" αναφέρεται στη Τελική Κρίση: μια προφητευμένη στιγμή κατά την οποία οι καλές και οι κακές πράξεις του καθενός στη ζωή του θα καταλογιστούν, με την αιώνια ανταμοιβή και τιμωρία να κατανέμονται ανάλογα.

Η φράση είναι επίσης μια λογοτεχνική εφαρμογή ενός οικονομικού όρου. "Υπολογίζω" σημαίνει μετράω, λογαριάζω ή εκτιμώ μια ποσότητα. Και ιστορικά, ο "υπολογισμός" σήμαινε την εκκαθάριση των οικονομικών λογαριασμών.

Στον επιχειρηματικό κύκλο άνθησης/κατάρρευσης, μια οικονομική "κατάρρευση" ή "ύφεση" είναι μια " εκκαθάριση", δεδομένου ότι αποτελεί διόρθωση των στρεβλώσεων της προηγούμενης "άνθησης" ή "φούσκας": ένας μαζικός επανυπολογισμός των κερδών και των ζημιών που συμφιλιώνει τις αγορές με την οικονομική πραγματικότητα.

Στην αμερικανική οικονομία, οι στρεβλώσεις της άνθησης/φούσκας είναι το αποτέλεσμα της δημιουργίας νέου χρήματος από τη Fed και της διοχέτευσής του στις αγορές δανείων και κεφαλαίου προκειμένου να "τονωθεί" η οικονομία.

Το νέο χρήμα ανεβάζει τις τιμές των κεφαλαιουχικών αγαθών -και γενικά των μελλοντικών χρηματοοικονομικών ροών- σε σχέση με τις τιμές των σημερινών καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών.

Αυτό εκδηλώνεται με τη μείωση του επιτοκίου και παραπλανά τους επιχειρηματίες ώστε να επενδύσουν περισσότερους πόρους στην παραγωγή χωρίς ανάλογη μείωση της σημερινής κατανάλωσης πόρων (με άλλα λόγια, χωρίς ανάλογη αύξηση της αποταμίευσης).

Αυτό σημαίνει ότι οι λιγοστοί πόροι της οικονομίας είναι υπερδεσμευμένοι, με αποτέλεσμα να μην επαρκούν για να ολοκληρωθούν στην πραγματικότητα όλα τα παραγωγικά έργα που βρίσκονται σε περίοδο άνθησης.

Αυτή η υπερεκτεταμένη, τεχνητά "τονωμένη" οικονομία μπορεί να είναι ευχάριστη προς το παρόν (για τους επενδυτές, τους εργαζόμενους, τους καταναλωτές και την κυβέρνηση), αλλά αναπόφευκτα θα προκαλέσει μεγάλο πόνο στο μέλλον.

Ο Ludwig von Mises, ο μεγάλος αυστριακός οικονομολόγος που περιέγραψε πρώτος αυτή τη διαδικασία, συνέκρινε την κατάσταση με έναν κατασκευαστή κατοικιών με διογκωμένο απόθεμα οικοδομικών υλικών. Ίσως να έχει μόνο αρκετά μέσα για να χτίσει ένα μπανγκαλόου, αλλά παραπλανημένος από τα παραποιημένα στοιχεία του, θέτει τα θεμέλια για ένα αρχοντικό.

Αναπόφευκτα, τα σχέδια του κατασκευαστή πρέπει να συγκρουστούν με την πραγματικότητα. Σε κάποιο σημείο της οικοδομικής διαδικασίας, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το σχέδιό του δεν είναι βιώσιμο- πρέπει να κάνει "απολογισμό" και να έρθει σε μια "καταμέτρηση" για το πόσα πραγματικά έχει.

Σίγουρα θα είναι μια σκληρή αφύπνιση. Αλλά όσο πιο γρήγορα συμβεί, τόσο λιγότεροι πόροι θα σπαταληθούν από τον οικοδόμο: όχι μόνο η εργασία του, αλλά και τα υλικά που δεν μπορούν να διασωθούν από το μερικώς χτισμένο αρχοντικό. Αν η Ημέρα της κρίσης του καθυστερήσει πολύ, μέχρι να διορθώσει την πορεία του, οι κακές επενδύσεις του μπορεί να τον έχουν φτωχύνει τόσο πολύ, ώστε να μην έχει πλέον αρκετά χρήματα για να χτίσει ένα μπανγκαλόου και να πρέπει να αρκεστεί σε ένα υπόστεγο.

Παρομοίως, μια οικονομία που "τονώνεται" από την πτώση των επιτοκίων, όχι από την αύξηση της αποταμίευσης, αλλά από την άντληση χρήματος από τη Fed, πρέπει αναπόφευκτα να συγκρουστεί με τα όρια της σπανιότητας. Η οικονομική πραγματικότητα μπορεί να διαψευστεί, αλλά δεν μπορεί να αψηφιστεί. Κάποια στιγμή, οι επιχειρηματίες της οικονομίας πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορούν να ολοκληρωθούν όλα τα σχέδιά τους με τους αποταμιευμένους διαθέσιμους πόρους.

Αυτή η συνειδητοποίηση συμβαίνει γενικά όταν η Fed τελικά χαλαρώνει την άντληση χρήματος (όπως άρχισε να κάνει πρόσφατα), επιτρέποντας στις σχετικές τιμές (και, συνεπώς, στα επιτόκια) να αναπροσαρμοστούν ώστε να αντικατοπτρίζουν καλύτερα το πραγματικό ποσοστό αποταμίευσης. Το πιο ρεαλιστικό παράδειγμα τιμολόγησης επιφέρει μια αναμέτρηση: μια μαζική επανάληψη της λογιστικής κερδών και ζημιών. Τα προβλεπόμενα κέρδη μετατρέπονται σε ζημίες σε μαζική κλίμακα, αποκαλύπτοντας τις κακές επενδύσεις ως αυτό που είναι. Αυτό είναι γνωστό ως κραχ, πτώση, ύφεση ή κατάθλιψη.

Η ύφεση είναι μια αποκάλυψη της οικονομικής αλήθειας. Είναι μια οδυνηρή αποκάλυψη, για να είμαστε ακριβείς. Αλλά, όπως ακριβώς και με τον οικοδόμο του Μίζες, όσο πιο γρήγορα αφεθεί να συμβεί πλήρως, τόσο το καλύτερο. Όσο περισσότερο η Fed αναβάλλει την Ημέρα της Κρίσης της οικονομίας συνεχίζοντας να παραποιεί τους οικονομικούς υπολογισμούς με την άντληση χρήματος, τόσο περισσότεροι πόροι θα σπαταληθούν, τόσο περισσότερο θα φτωχοποιηθεί ο πολιτισμός και τόσο πιο βασανιστική θα είναι η αναπόφευκτη Κρίση.

Πρέπει τελικά να αναμετρηθούμε με την οικονομική πραγματικότητα ούτως ή άλλως. Επομένως, δεν υπάρχει καλύτερη μέρα για να ξεκινήσουμε από σήμερα.