Ο Σιδηρούς Νόμος της Κλεπτοκρατίας

Άρθρο του Dan Sanchez για το Foundation for Economic Education

 Για να αναπτύξει τη θεωρία του για την κυβέρνηση, ο John Locke διατύπωσε μια ιστορία προέλευσης του κράτους. Εξήγησε τη νόμιμη κυβέρνηση ως το αποτέλεσμα μιας εθελοντικής συμφωνίας, ή συμβολαίου, μεταξύ των ατόμων να υπακούουν στους κοινά τηρούμενους νόμους που δημιουργούνται και επιβάλλονται από μια κοινή κυβέρνηση. Ο σκοπός αυτής της συμφωνίας είναι η διατήρηση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας (επί του σώματος και της περιουσίας του ατόμου) με την προστασία τους από τη λεηλασία.

Σύμφωνα με τον Locke, η τυραννία είναι μια διαφθορά της κυβέρνησης: μια κατάχρηση της εξουσίας και του νόμου. Ο Frédéric Bastiat συμφώνησε και έγραψε ότι ο νόμος "διαστρεβλώνεται" και χρησιμοποιείται, όχι για την προστασία της ιδιοκτησίας από τη λεηλασία, αλλά για τη διάπραξη της λεηλασίας κατά της ιδιοκτησίας. Το ονόμασε αυτό "νόμιμη λεηλασία".

Αυτή την άποψη για την κυβέρνηση και την τυραννία συμμερίζονταν μεγάλοι στοχαστές όπως ο Ludwig von Mises, η Ayn Rand και ο Leonard Read. Είναι η άποψη που υιοθετείται από τους περισσότερους "μιναρχικούς" λιμπερταριανούς, οι οποίοι τάσσονται υπέρ ενός ελάχιστου κράτους που επικεντρώνεται αποκλειστικά (ή σχεδόν αποκλειστικά) στη διασφάλιση των δικαιωμάτων.

Οι "αναρχικοί" λιμπερταριανοί (ή "αναρχοκαπιταλιστές") έχουν μια διαφορετική άποψη για το κράτος: μια άποψη που βασίζεται σε μια εναλλακτική ιστορία προέλευσης, σύμφωνα με την οποία το κράτος δεν προέκυψε από συμφωνία αλλά από επίθεση, όχι από συμβόλαιο αλλά από κατάκτηση.

Αυτή η ιστορία προέλευσης αναπτύχθηκε από τον Άγγλο φιλόσοφο Herbert Spencer -ο οποίος έγραψε ότι "η κυβέρνηση γεννιέται από την επιθετικότητα και με την επιθετικότητα"- και από τον Γερμανό κοινωνιολόγο Franz Oppenheimer, ο οποίος στο βιβλίο του Der Staat ("Το κράτος") του 1908 ανέπτυξε και υποστήριξε τη "θεωρία της κατάκτησης του κρατικού σχηματισμού".

Ο Oppenheimer έγραψε:

"Το κράτος, πλήρως στη γένεσή του, ουσιαστικά και σχεδόν πλήρως κατά τα πρώτα στάδια της ύπαρξής του, είναι ένας κοινωνικός θεσμός, που επιβάλλεται από μια νικηφόρα ομάδα ανθρώπων σε μια ηττημένη ομάδα, με μοναδικό σκοπό να ρυθμίσει την κυριαρχία της νικηφόρας ομάδας επί της ηττημένης και να διασφαλιστεί από εξεγέρσεις εκ των έσω και επιθέσεις από το εξωτερικό. Τελεολογικά, αυτή η κυριαρχία δεν είχε κανέναν άλλο σκοπό από την οικονομική εκμετάλλευση των νικημένων από τους νικητές.

Κανένα πρωτόγονο κράτος που είναι γνωστό στην ιστορία δεν προήλθε με άλλον τρόπο. (...)

Η λίγη ιστορία που μάθαμε στα σχολικά μας χρόνια αρκεί για να αποδείξει αυτό το γενικό δόγμα. Παντού βρίσκουμε κάποια πολεμοχαρή φυλή άγριων ανθρώπων να διαπερνά τα όρια κάποιου λιγότερο πολεμοχαρή λαού, να εγκαθίσταται ως ευγενής και να ιδρύει το κράτος της".

Οι κατακτητές, εξήγησε ο Oppenheimer, περιορίζουν τη βραχυπρόθεσμη λεηλασία τους μόνο για χάρη της μακροχρόνιας λεηλασίας τους και όχι για χάρη των λεηλατημένων.

"...αρχίζει να ξημερώνει στη συνείδηση του άγριου βοσκού ότι ένας δολοφονημένος αγρότης δεν μπορεί πλέον να οργώσει και ότι ένα καρποφόρο δέντρο που έχει πετσοκοπεί δεν θα φέρει πλέον καρπούς. Για το δικό του συμφέρον, λοιπόν, όπου είναι δυνατόν, αφήνει τον αγρότη να ζήσει και το δέντρο να μείνει όρθιο".

Οι κατακτητές μπορεί επίσης να προστατεύουν τους λεηλατημένους από τους αντίπαλους λεηλάτες (είτε είναι ξένοι είτε εγχώριοι), αλλά και αυτό γίνεται για χάρη της μεγιστοποίησης της δικής τους λείας. Τελικά ένας βοσκός προστατεύει τα πρόβατά του από τους λύκους, όχι για χάρη των προβάτων, αλλά για χάρη της δικής του προμήθειας μαλλιού και αρνιού.

Αλλά ο λεηλάτης θα βρει χρήσιμο να παραπλανήσει τους λεηλατημένους ώστε να πιστεύουν το αντίθετο. Το θύμα θα είναι πιο υπάκουο και συνεργάσιμο αν νομίζει ότι η θυματοποίησή του είναι για το δικό του καλό.

Έτσι η λεηλασία εξελίσσεται σε φόρο και φόρους, η δουλεία εξελίσσεται σε "καθήκοντα του πολίτη" και οι λεηλάτες εξελίσσονται σε ηγεμόνες, πρίγκιπες και πολιτικούς.

Έτσι, σύμφωνα με αυτή την εναλλακτική ιστορία προέλευσης, το κράτος δεν είναι ένας προστάτης που μετατράπηκε σε πλιατσικολόγο, αλλά το αντίθετο. Το κράτος δεν φορολογεί για να μπορεί να προστατεύει, αλλά προστατεύει (επιλεκτικά, μεγαλόστομα και αδέξια) για να μπορεί να φορολογεί. Το κράτος είναι ένας λύκος με το ένδυμα του τσοπανόσκυλου. Η έκδηλη τυραννία δεν είναι το διεφθαρμένο κράτος, αλλά το αποκαλυμμένο κράτος. Και η νόμιμη λεηλασία δεν είναι ένα σφάλμα, αλλά το κύριο χαρακτηριστικό: όχι μια διαστροφή του κράτους, αλλά ο λόγος ύπαρξής του. Μπορούμε να το ονομάσουμε αυτό τον Σιδερένιο Νόμο της Κλεπτοκρατίας.

Αυτές οι αντίθετες οπτικές εγείρουν, όχι μόνο ένα ιστορικό αλλά και ένα θεωρητικό ζήτημα. Ποια είναι τα κυρίαρχα κίνητρα που δημιουργεί ο θεσμός του κράτους;

Έχουν δίκιο οι μιναρχικοί να ισχυρίζονται ότι το κράτος ενθαρρύνει κυρίως την προστασία, ενώ η λεηλασία γίνεται μόνο όταν τα πράγματα πάνε στραβά;

Ή μήπως οι αναρχοκαπιταλιστές έχουν δίκιο να ισχυρίζονται ότι το κράτος ενθαρρύνει κυρίως τη λεηλασία, με την προστασία να είναι μόνο μια ιστορία κάλυψης και ένα μέσο για το σκοπό της λεηλασίας;

Το ερώτημα αυτό είναι θεμελιώδες. Η απάντησή του θα μας ενημερώσει για τις απαντήσεις μας σε δευτερεύοντα ερωτήματα στη συζήτηση για το κράτος.