Ο νομισματικός υπολογισμός ως εργαλείο δράσης

1. Ο νομισματικός υπολογισμός ως μέθοδος σκέψης

Ο νομισματικός υπολογισμός είναι ο οδηγός της δράσης στο πλαίσιο του κοινωνικού συστήματος καταμερισμού της εργασίας. Είναι η πυξίδα του ανθρώπου που ξεκινά την παραγωγή. Υπολογίζει για να διακρίνει τις επικερδείς γραμμές παραγωγής από τις ασύμφορες, αυτές που οι κυρίαρχοι καταναλωτές είναι πιθανό να εγκρίνουν από αυτές που είναι πιθανό να αποδοκιμάζουν. Κάθε βήμα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων υπόκειται στον έλεγχο του νομισματικού υπολογισμού. Η προσχεδιασμένη δράση μετατρέπεται σε εμπορικό προ-υπολογισμό του αναμενόμενου κόστους και των αναμενόμενων εσόδων. Η εκ των υστέρων εξακρίβωση του αποτελέσματος της προηγούμενης δράσης γίνεται λογιστικός υπολογισμός των κερδών και των ζημιών.

Το σύστημα οικονομικού υπολογισμού σε νομισματικούς όρους εξαρτάται από ορισμένους κοινωνικούς θεσμούς. Μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε ένα θεσμικό πλαίσιο καταμερισμού της εργασίας και ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, στο οποίο αγαθά και υπηρεσίες όλων των τάξεων αγοράζονται και πωλούνται έναντι ενός γενικά χρησιμοποιούμενου μέσου ανταλλαγής, δηλαδή του χρήματος.

Ο νομισματικός υπολογισμός είναι η μέθοδος υπολογισμού που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που δρουν στο πλαίσιο της κοινωνίας που βασίζεται στον ιδιωτικό έλεγχο των μέσων παραγωγής. Πρόκειται για ένα μέσο των ενεργών ατόμων- είναι ένας τρόπος υπολογισμού που έχει σχεδιαστεί για τον προσδιορισμό του ιδιωτικού πλούτου και εισοδήματος και των ιδιωτικών κερδών και ζημιών των ατόμων που ενεργούν για λογαριασμό τους μέσα σε μια κοινωνία ελεύθερης επιχειρηματικότητας.1 Όλα τα αποτελέσματά του αναφέρονται μόνο στις ενέργειες των ατόμων. Όταν οι στατιστικολόγοι συνοψίζουν αυτά τα αποτελέσματα, το αποτέλεσμα δείχνει το άθροισμα των αυτόνομων ενεργειών ενός πλήθους αυτοκατευθυνόμενων ατόμων, αλλά όχι το αποτέλεσμα της δράσης ενός συλλογικού σώματος, ενός συνόλου ή μιας ολότητας. Ο νομισματικός υπολογισμός είναι εντελώς ανεφάρμοστος και άχρηστος για κάθε θεώρηση που δεν εξετάζει τα πράγματα από τη σκοπιά των ατόμων. Πρόκειται για τον υπολογισμό των κερδών των ατόμων και όχι για φανταστικές "κοινωνικές" αξίες και "κοινωνική" ευημερία.

Ο νομισματικός υπολογισμός είναι το κύριο μέσο σχεδιασμού και δράσης στο κοινωνικό περιβάλλον μιας κοινωνίας ελεύθερης επιχειρηματικότητας που κατευθύνεται και ελέγχεται από την αγορά και τις τιμές της. Αναπτύχθηκε σε αυτό το πλαίσιο και τελειοποιήθηκε σταδιακά με τη βελτίωση του μηχανισμού της αγοράς και με τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής των πραγμάτων που διαπραγματεύονται στις αγορές έναντι χρήματος. Ήταν ο οικονομικός υπολογισμός που απέδωσε στη μέτρηση, τον αριθμό και την καταμέτρηση τον ρόλο που διαδραματίζουν στον ποσοτικό και υπολογιστικό πολιτισμό μας. Οι μετρήσεις της φυσικής και της χημείας έχουν νόημα για την πρακτική δράση μόνο επειδή υπάρχει οικονομικός υπολογισμός. Είναι ο νομισματικός υπολογισμός που κατέστησε την αριθμητική εργαλείο στον αγώνα για μια καλύτερη ζωή. Παρέχει έναν τρόπο χρήσης των επιτευγμάτων των εργαστηριακών πειραμάτων για την αποτελεσματικότερη άρση της ανησυχίας.

Ο νομισματικός υπολογισμός φτάνει στην πλήρη τελειότητά του στη λογιστική του κεφαλαίου. Καθορίζει τις χρηματικές τιμές των διαθέσιμων μέσων και αντιπαραβάλλει αυτό το σύνολο με τις μεταβολές που επιφέρει η δράση και η λειτουργία άλλων παραγόντων. Αυτή η αντιπαράθεση δείχνει ποιες αλλαγές επήλθαν στην κατάσταση των συναλλαγών των δρώντων και το μέγεθος αυτών των αλλαγών- καθιστά την επιτυχία και την αποτυχία, το κέρδος και τη ζημία προσδιορίσιμες. Το σύστημα της ελεύθερης επιχειρηματικότητας έχει βαφτιστεί καπιταλισμός για να το υποτιμήσουν και να το συκοφαντήσουν. Ωστόσο, ο όρος αυτός μπορεί να θεωρηθεί πολύ εύστοχος. Παραπέμπει στο πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα του συστήματος, στην κύρια εξοχή του, δηλαδή στο ρόλο που παίζει η έννοια του κεφαλαίου στη συμπεριφορά του.

Υπάρχουν άνθρωποι στους οποίους ο νομισματικός υπολογισμός είναι απωθητικός. Δεν θέλουν να ξυπνήσουν από τις ονειροπολήσεις τους από τη φωνή της κριτικής λογικής. Η πραγματικότητα τους αηδιάζει, λαχταρούν ένα βασίλειο απεριόριστων ευκαιριών. Τους αηδιάζει η ευτέλεια μιας κοινωνικής τάξης στην οποία τα πάντα υπολογίζονται όμορφα σε δολάρια και σε πεντάρες. Αποκαλούν τη γκρίνια τους ευγενική συμπεριφορά αντάξια των φίλων του πνεύματος, της ομορφιάς και της αρετής, σε αντίθεση με την ευτελή ευτέλεια και την κακοήθεια του Babbittry. Ωστόσο, η λατρεία της ομορφιάς και της αρετής, η σοφία και η αναζήτηση της αλήθειας δεν εμποδίζονται από τον ορθολογισμό του λογιστικού και υπολογιστικού μυαλού. Είναι μόνο η ρομαντική ονειροπόληση που δεν μπορεί να ευδοκιμήσει σε ένα περιβάλλον νηφάλιας κριτικής. Ο ψυχρός υπολογιστής είναι ο αυστηρός τιμωρός του εκστατικού οραματιστή.

Ο πολιτισμός μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τις μεθόδους οικονομικού υπολογισμού μας. Θα χαθεί αν εγκαταλείψουμε αυτό το πολυτιμότερο διανοητικό εργαλείο δράσης. Ο Γκαίτε είχε δίκιο όταν αποκάλεσε την τήρηση βιβλίων με διπλή εγγραφή "μία από τις καλύτερες εφευρέσεις του ανθρώπινου μυαλού "2 .

2. Ο οικονομικός υπολογισμός και η επιστήμη της ανθρώπινης δράσης

Η εξέλιξη του καπιταλιστικού οικονομικού υπολογισμού ήταν η αναγκαία συνθήκη για την εγκαθίδρυση μιας συστηματικής και λογικά συνεκτικής επιστήμης της ανθρώπινης δράσης. Η πραξεολογία και η οικονομική επιστήμη κατέχουν συγκεκριμένη θέση στην εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας και στη διαδικασία της επιστημονικής έρευνας. Θα μπορούσαν να εμφανιστούν μόνο όταν ο δρών άνθρωπος είχε καταφέρει να δημιουργήσει μεθόδους σκέψης που καθιστούσαν δυνατό τον υπολογισμό των πράξεών του. Η επιστήμη της ανθρώπινης δράσης ήταν στην αρχή απλώς μια επιστήμη που ασχολείται με τις πράξεις εκείνες που μπορούν να ελεγχθούν με χρηματικό υπολογισμό. Ασχολήθηκε αποκλειστικά με αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε τροχιά της οικονομίας με τη στενή έννοια, δηλαδή με τις ενέργειες εκείνες που μέσα σε μια κοινωνία της αγοράς πραγματοποιούνται με τη μεσολάβηση του χρήματος. Τα πρώτα βήματα στην πορεία προς την εκπόνησή της ήταν περίεργες έρευνες που αφορούσαν το νόμισμα, τον δανεισμό με χρήμα και τις τιμές διαφόρων αγαθών.

Η γνώση που μεταδίδεται από τον νόμο του Gresham, οι πρώτες αδρές διατυπώσεις της ποσοτικής θεωρίας του χρήματος -όπως αυτές του Bodin και του Davanzati- και ο νόμος του Gregory King σηματοδοτούν την πρώτη αυγή της γνώσης ότι η κανονικότητα των φαινομένων και η αναπόφευκτη αναγκαιότητα επικρατούν στο πεδίο της δράσης. Το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα οικονομικής θεωρίας, αυτό το λαμπρό επίτευγμα των κλασικών οικονομολόγων, ήταν ουσιαστικά μια θεωρία της υπολογισμένης δράσης. Καθόρισε εμμέσως το όριο μεταξύ αυτού που πρέπει να θεωρείται οικονομικό και αυτού που είναι εξω-οικονομικό κατά μήκος της γραμμής που διαχωρίζει τη δράση που υπολογίζεται με χρηματικούς όρους από την υπόλοιπη δράση. Ξεκινώντας από αυτή τη βάση, οι οικονομολόγοι ήταν υποχρεωμένοι να διευρύνουν βήμα προς βήμα το πεδίο των μελετών τους, ώσπου τελικά ανέπτυξαν ένα σύστημα που αφορούσε όλες τις ανθρώπινες επιλογές, μια γενική θεωρία της δράσης.

1. Στις προσωπικές και κεφαλαιουχικές εταιρείες ενεργούν πάντα άτομα, αν και όχι μόνο ένα άτομο.