Η Εποχή του Χρέους και της Νομισματικής Καταστροφής

 Αν θέλετε να κατανοήσετε πραγματικά το σημερινό νομισματικό σύστημα και τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που δημιουργεί, πρέπει να διαβάσετε το βιβλίο « The Age of Debt Bubbles». Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη, τεκμηριωμένη και εμπεριστατωμένη ανάλυση του σημερινού παγκόσμιου νομισματικού συστήματος.

Το χρέος διογκώνει την παγκόσμια οικονομία. Οι δαπάνες και το χρέος, αντί για την αποταμίευση και τις συνετές επενδύσεις, αποτελούν το θεμέλιο της οικονομικής ανάπτυξης.

Αυτό το σύστημα που βασίζεται στο χρέος, όπου το δημόσιο χρέος είναι δήθεν το ασφαλέστερο περιουσιακό στοιχείο και οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να επεκτείνουν τους δείκτες φερεγγυότητάς τους, δημιουργεί συνεχώς κύκλους άνθησης και κατάρρευσης. Μέσα από μια σχολαστική εξέταση ιστορικών δεδομένων και τάσεων, το βιβλίο αυτό αναλύει τους κινδύνους που εγκυμονούν οι διαρκώς διευρυνόμενες φούσκες χρέους.

Το βιβλίο εξηγεί ότι το χρέος έχει γίνει ένα διάχυτο και αναπόφευκτο χαρακτηριστικό των σύγχρονων οικονομιών. Η αδυσώπητη επιδίωξη της ανάπτυξης και του κέρδους με ελάχιστα ίδια κεφάλαια έχει οδηγήσει τα άτομα, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις να αναλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερα ποσά κινδύνου μέσω του χρέους με αντάλλαγμα χαμηλότερες αποδόσεις, δημιουργώντας έναν εύθραυστο χάρτινο πύργο που είναι η ρίζα όλων των χρηματοπιστωτικών κρίσεων.

Η εποχή της αυξανόμενης φούσκας χρέους και της οικονομικής αστάθειας: «Μια σε βάθος ανάλυση των κρίσεων χρέους, των φουσκών των περιουσιακών στοιχείων και του ρόλου της νομισματικής πολιτικής» προσφέρει μια ενδελεχή και εξαντλητική διερεύνηση της σύγχρονης νομισματικής πολιτικής, των φουσκών που τροφοδοτούνται από το χρέος και των οικονομικών συνεπειών που συνεπάγονται.

Το βιβλίο περιλαμβάνει δύο κύριες ενότητες:

Το πρώτο μέρος εμβαθύνει στη διαλεύκανση της περίπλοκης διαδικασίας δημιουργίας χρήματος στις σύγχρονες οικονομίες, ενώ παράλληλα εξετάζει διεξοδικά τον σχηματισμό φούσκας χρέους. Ακολουθούν ορισμένα βασικά σημεία προς εξέταση:

Οι τράπεζες δημιουργούν νέο χρήμα όταν χορηγούν δάνεια, διευρύνοντας και τις δύο πλευρές του ισολογισμού τους. Οι κυβερνήσεις δημιουργούν νέο χρήμα μέσω των δαπανών και του δανεισμού. Οι τράπεζες χρειάζονται κάποια κεφάλαια για να δανείσουν στην ιδιωτική οικονομία. Καμία δεν απαιτείται για να δανείσουν σε κυβερνήσεις που τυπώνουν χρήμα. Ακόμη και οι οικονομολόγοι συχνά παρεξηγούν αυτή τη διαδικασία. Επιπλέον, τα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών δεν αποτελούν περιορισμό για τον τραπεζικό δανεισμό- παρέχονται κατόπιν ζήτησης.

Αυτή η διαδικασία της συνεχούς νομισματικής επέκτασης για να δικαιολογηθεί η συσσώρευση κινδύνου αναφέρεται συχνά ως «ενέσεις ρευστότητας», σαν να επρόκειτο για μια αναγκαία μετάγγιση αίματος, ενώ τις περισσότερες φορές απλώς συγκαλύπτει την αύξηση του χρέους και τους κινδύνους που έχουν ενσωματωθεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το σημερινό νομισματικό σύστημα συγκαλύπτει την τάση του να δημιουργεί κύκλους άνθησης-κατάρρευσης με νεοσύστατο νόμισμα.

Αυτή η συνεχής διαδικασία πιστωτικής επέκτασης μπορεί να οδηγήσει σε κακή επένδυση και οικονομικές στρεβλώσεις. Οι εταιρείες αναλαμβάνουν αυξανόμενα επίπεδα χρέους για να επενδύσουν σε επιχειρήσεις με εύθραυστα θεμελιώδη μεγέθη, οι τιμές των κατοικιών αυξάνονται πολύ πάνω από την προσιτή τιμή, ο δανεισμός μέσω πιστωτικών καρτών φτάνει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα παρά την αύξηση του πληθωρισμού και την ασθενέστερη αύξηση των πραγματικών μισθών, και οι αποτιμήσεις των μετοχών και των ομολόγων εκτοξεύονται στα ύψη παρά τα φτωχά θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη... Όλα αυτά αποτελούν εκδηλώσεις του κινδύνου της κακής επένδυσης και της συσσώρευσης χρέους.

Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει κεφάλαια από ανώτερους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που προσφέρουν απόψεις για τις φούσκες χρέους και τη σύγχρονη κεντρική τραπεζική. Στους συνεισφέροντες περιλαμβάνονται ο William White (πρώην αξιωματούχος της BIS), η Barbara Kolm (αντιπρόεδρος της Αυστριακής κεντρικής τράπεζας), ο Lord Syed Kamall (πρώην ευρωβουλευτής) και ο Miguel Fernandez Ordoñez (πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ισπανίας). Ορισμένοι από αυτούς τους συνεισφέροντες βλέπουν το νομισματικό σύστημα από κεϋνσιανή σκοπιά, δίνοντας στον αναγνώστη μια ισορροπημένη προσέγγιση και διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Αυτό το βασικό έργο αναδεικνύει πώς τα περισσότερα εγχειρίδια και οι οικονομολόγοι παρερμηνεύουν τη δημιουργία χρήματος στις σύγχρονες οικονομίες. Το βιβλίο ασκεί ορθή κριτική στις πολιτικές των κεντρικών τραπεζών, οι οποίες φαίνεται να επικεντρώνονται περισσότερο στη διαιώνιση και τη συγκάλυψη των φουσκών παρά στην πρόληψή τους. Η χειραγώγηση των επιτοκίων είναι ένας από τους πιο επικίνδυνους παράγοντες. Οι κεντρικές τράπεζες μειώνουν τα επιτόκια για να ενθαρρύνουν την πιστωτική ανάπτυξη, και αυτό οδηγεί πάντα σε στρεβλώσεις στην οικονομία. Επιπλέον, όταν η νομισματική πολιτική δημιουργεί πληθωρισμό, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αυξάνουν τα επιτόκια, πλήττοντας περισσότερο τους τελευταίους αποδέκτες του χρήματος.

Η δημιουργία χρήματος δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Πάντα ωφελεί δυσανάλογα τον πρώτο αποδέκτη του νέου χρήματος, ιδίως τις κυβερνήσεις, και επηρεάζει αρνητικά τους τελευταίους αποδέκτες, τους πραγματικούς μισθούς και τις αποταμιεύσεις των καταθέσεων. Ως εκ τούτου, το σημερινό νομισματικό σύστημα είναι σχεδιασμένο να τιμωρεί τους πιο συνετούς αποταμιευτές και να διαβρώνει την αγοραστική δύναμη του νομίσματος, ενώ παράλληλα επιβραβεύει την υπερβολική ανάληψη κινδύνων και την κυβερνητική δημοσιονομική ανευθυνότητα.

Σε περιόδους νομισματικής επέκτασης, το μέγεθος της κυβέρνησης στην οικονομία αυξάνεται, καθώς η προσθήκη χρέους ανταμείβεται και η ρύθμιση αναγκάζει τις τράπεζες να θεωρούν το δημόσιο χρέος ως περιουσιακό στοιχείο μηδενικού κινδύνου. Ωστόσο, σε περιόδους νομισματικής συρρίκνωσης, το μέγεθος της κυβέρνησης στην οικονομία αυξάνεται επίσης, επειδή σχεδόν ολόκληρο το βάρος των αυξήσεων των επιτοκίων και της συρρίκνωσης της ρευστότητας πέφτει στους ώμους των οικογενειών και των μικρών επιχειρήσεων.

Οι συγγραφείς αυτού του θεμελιώδους έργου προτείνουν ότι το πλαίσιο της νομισματικής πολιτικής των προηγμένων χωρών απαιτεί θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις. Υποστηρίζουν ένα σύστημα που μετατοπίζεται από την ατέρμονη αύξηση των αποθεματικών σε ένα σύστημα σπάνιων αποθεματικών, παρόμοιο με τον κανόνα του χρυσού. Αυτό θα μείωνε το αποτύπωμα των κεντρικών τραπεζών στην οικονομία και θα περιόριζε τις επιδράσεις τους στην κατανομή των πόρων. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας να περιοριστούν οι δεσμοί των κεντρικών τραπεζών με τον κρατικό δανεισμό για να διατηρηθεί η ανεξαρτησία, μειώνοντας επίσης τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών για να μεγιστοποιηθεί η ικανότητά τους να επεκτείνονται όταν πραγματικά χρειάζεται. Οι συγγραφείς προτείνουν επίσης ότι οι δυνάμεις της αγοράς θα πρέπει να καθορίζουν τα επιτόκια περισσότερο από την πολιτική των κεντρικών τραπεζών, καθώς οι κακές επενδύσεις και οι φούσκες περιουσιακών στοιχείων προέρχονται κυρίως από τα τεχνητά χαμηλά επιτόκια.

Το βιβλίο « The Age of Debt Bubbles» αποτελεί ουσιαστική συμβολή στη συζήτηση για τη νομισματική πολιτική και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Αμφισβητεί τη συμβατική σοφία και προσφέρει εναλλακτικές οπτικές σε θέματα που μας αφορούν όλους. Όπως είπε ο Hayek, «η αστάθεια της οικονομίας της αγοράς στο παρελθόν είναι η συνέπεια του αποκλεισμού του σημαντικότερου ρυθμιστή του μηχανισμού της αγοράς, του χρήματος, από το να ρυθμίζεται ο ίδιος από τη διαδικασία της αγοράς».

Το βιβλίο αυτό είναι ιδιαίτερα επίκαιρο επειδή οι πολίτες υποφέρουν από επίμονο πληθωρισμό μετά από πρωτοφανείς παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών, που οδηγούν σε ιστορικά υψηλές τιμές περιουσιακών στοιχείων αλλά σε ασθενέστερη αύξηση των πραγματικών μισθών. Αν θέλετε να κατανοήσετε το χρήμα και γιατί έχει σημασία για εσάς, αυτό είναι ένα απαραίτητο ανάγνωσμα.

The Age of Debt Bubbles: Springer-Verlag GmbH, 2024, διατίθεται σε όλα τα καλά βιβλιοπωλεία και ηλεκτρονικά καταστήματα.         https://www.amazon.com/Age-Debt-Bubbles-Professional-Organizations/dp/3031664728