Η Ελευθερία του Τύπου

 Η Ελευθερία του Τύπου είναι ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά ενός έθνους ελεύθερων πολιτών. Είναι ένα από τα βασικά σημεία του πολιτικού προγράμματος του παλιού κλασικού Φιλελευθερισμού. Κανείς δεν έχει καταφέρει ποτέ να προβάλει βάσιμες αντιρρήσεις κατά της συλλογιστικής των δύο κλασικών βιβλίων: Areopagitica του John Milton, 1644, και του John Stuart Mills On Liberty, 1859. Η μη αδειοδοτημένη εκτύπωση είναι το ζωτικό αίμα της λογοτεχνίας.

Ελεύθερος Τύπος μπορεί να υπάρξει μόνο όταν υπάρχει ιδιωτικός έλεγχος των μέσων παραγωγής. Σε μια σοσιαλιστική κοινοπολιτεία, όπου όλες οι εκδοτικές εγκαταστάσεις και τα τυπογραφεία ανήκουν και λειτουργούν από την κυβέρνηση, δεν μπορεί να τεθεί θέμα ελεύθερου Τύπου. Η κυβέρνηση και μόνο καθορίζει ποιος θα πρέπει να έχει το χρόνο και την ευκαιρία να γράφει και τι θα πρέπει να τυπώνεται και να δημοσιεύεται. Σε σύγκριση με τις συνθήκες που επικρατούν στη Σοβιετική Ρωσία, ακόμη και η τσαρική Ρωσία, εκ των υστέρων, μοιάζει με χώρα ελεύθερου Τύπου. Όταν οι Ναζί πραγματοποίησαν τις περιβόητες αυτοκαταστροφές βιβλίων, συμμορφώθηκαν ακριβώς με τα σχέδια ενός από τους μεγάλους σοσιαλιστές συγγραφείς, του Καμπέτ.1

Καθώς όλα τα έθνη κινούνται προς τον σοσιαλισμό, η ελευθερία των συγγραφέων εξαφανίζεται βήμα προς βήμα. Από μέρα σε μέρα γίνεται όλο και πιο δύσκολο για κάποιον να δημοσιεύσει ένα βιβλίο ή ένα άρθρο, το περιεχόμενο του οποίου δυσαρεστεί την κυβέρνηση ή ισχυρές ομάδες πίεσης. Οι αιρετικοί δεν "εκκαθαρίζονται" ακόμη όπως στη Ρωσία ούτε τα βιβλία τους καίγονται με εντολή της Ιεράς Εξέτασης. Ούτε υπάρχει επιστροφή στο παλιό σύστημα λογοκρισίας. Οι αυτοαποκαλούμενοι προοδευτικοί έχουν πιο αποτελεσματικά όπλα στη διάθεσή τους. Το κυριότερο εργαλείο καταπίεσης είναι το μποϊκοτάζ συγγραφέων, συντακτών, εκδοτών, βιβλιοπωλών, τυπογράφων, διαφημιστών και αναγνωστών.

Ο καθένας είναι ελεύθερος να απέχει από την ανάγνωση βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων που δεν του αρέσουν και να συστήνει σε άλλους ανθρώπους να αποφεύγουν αυτά τα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό πράγμα όταν κάποιοι απειλούν άλλους ανθρώπους με σοβαρά αντίποινα σε περίπτωση που δεν σταματήσουν να υποστηρίζουν ορισμένες εκδόσεις και τους εκδότες τους. Σε πολλές χώρες οι εκδότες εφημερίδων και περιοδικών φοβούνται από την προοπτική ενός μποϊκοτάζ εκ μέρους των εργατικών συνδικάτων. Αποφεύγουν την ανοιχτή συζήτηση του θέματος και υποκύπτουν σιωπηρά στις επιταγές των συνδικαλιστικών αφεντικών.2

Αυτοί οι "εργατικοί" ηγέτες είναι πολύ πιο ευαίσθητοι από ό,τι ήταν οι αυτοκρατορικές και βασιλικές μεγαλειότητες των περασμένων εποχών. Δεν αντέχουν το αστείο. Η ευαισθησία τους έχει υποβαθμίσει τη σάτιρα, την κωμωδία και τη μουσική κωμωδία του θεμιτού θεάτρου και έχει καταδικάσει τις κινηματογραφικές ταινίες σε αποστείρωση.

Στο παλαιό καθεστώς τα θέατρα ήταν ελεύθερα να ανεβάσουν τη διακωμώδηση της αριστοκρατίας από τον Μπομαρσέ και την αθάνατη όπερα που συνέθεσε ο Μότσαρτ. Επί της δεύτερης Γαλλικής αυτοκρατορίας, η Μεγάλη Δούκισσα του Gerolstein του Offenbach και του Halevy παρωδούσαν την απολυταρχία, τον μιλιταρισμό και την αυλική ζωή. Ο ίδιος ο Ναπολέων Γ' και ορισμένοι από τους άλλους Ευρωπαίους μονάρχες απολάμβαναν το έργο που τους γελοιοποιούσε. Στη Βικτωριανή Εποχή, ο λογοκριτής των βρετανικών θεάτρων, ο Λόρδος Chamberlain, δεν εμπόδιζε την παράσταση των μουσικών κωμωδιών των Gilbert και Sullivan που διακωμωδούσαν όλους τους σεβάσμιους θεσμούς του Βρετανικού κυβερνητικού συστήματος. Οι ευγενείς λόρδοι γέμιζαν τα θεωρεία, ενώ στη σκηνή ο κόμης του Montararat τραγουδούσε: "The House of Peers made no pretence to intellectual eminence".

Στις μέρες μας δεν τίθεται θέμα να παρωδήσει κανείς επί σκηνής τις εξουσίες. Κανένας ασεβής προβληματισμός για τα εργατικά συνδικάτα, τους συνεταιρισμούς, τις κρατικές επιχειρήσεις, τα δημοσιονομικά ελλείμματα και άλλα χαρακτηριστικά του κράτους πρόνοιας δεν είναι ανεκτός. Τα αφεντικά των συνδικάτων και οι γραφειοκράτες είναι ιερά και όσια. Αυτό που μένει για κωμωδία είναι εκείνα τα θέματα που έχουν κάνει την οπερέτα και τη Χολιγουντιανή φάρσα απεχθή.

1. Cf. Cabet, Voyage en Icarie. Paris, 1848, p. 127. 
   
2. Σχετικά με το σύστημα μποϊκοτάζ που καθιέρωσε η Καθολική Εκκλησία, βλ. P. Blanshard, American Freedom and Catholic Power, Boston, 1949, σσ. 194-198.