Η χρονική προτίμηση είναι ο βασικός οδηγός των επιτοκίων

 Σύμφωνα με την κοινή αντίληψη, κάθε φορά που η κεντρική τράπεζα αυξάνει τον ρυθμό αύξησης της προσφοράς χρήματος μέσω της αγοράς χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, όπως τα κρατικά ομόλογα, αυτό ωθεί τις τιμές των κρατικών ομολόγων υψηλότερα και τις αποδόσεις τους χαμηλότερα. Αυτό χαρακτηρίζεται ως το φαινόμενο της νομισματικής ρευστότητας. Το αποτέλεσμα αυτό συσχετίζεται αντιστρόφως ανάλογα με τα επιτόκια.

Επιπλέον, η αύξηση της προσφοράς χρήματος μετά από χρονική υστέρηση ενισχύει την οικονομική δραστηριότητα και αυτό ωθεί τα επιτόκια σε υψηλότερα επίπεδα. Σημειώστε ότι εδώ έχουμε θετική συσχέτιση μεταξύ οικονομικής δραστηριότητας και επιτοκίων.

Μετά από πολύ μεγαλύτερη χρονική υστέρηση, η αύξηση του ρυθμού αύξησης της προσφοράς χρήματος αρχίζει να ασκεί ανοδικές πιέσεις στις τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών. Μόλις οι τιμές αρχίσουν να κινούνται υψηλότερα, εμφανίζεται το φαινόμενο των προσδοκιών για τον πληθωρισμό. Κατά συνέπεια, αυτό αρχίζει να ασκεί περαιτέρω ανοδική πίεση στα επιτόκια της αγοράς.

Ως εκ τούτου, σύμφωνα με την κοινή αντίληψη, η ρευστότητα, η οικονομική δραστηριότητα και οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό θεωρούνται βασικοί παράγοντες στη διαδικασία καθορισμού των επιτοκίων. Παρατηρήστε και πάλι ότι η διαδικασία αυτή καθορίζεται από τη νομισματική πολιτική της κεντρικής τράπεζας, η οποία επηρεάζει τη νομισματική ρευστότητα. Η επίδραση της νομισματικής ρευστότητας με τη σειρά της προκαλεί δύο άλλες επιδράσεις. Αυτός ο τρόπος σκέψης προέρχεται από τα γραπτά του Milton Friedman.

Σημειώστε ότι η δημοφιλής θεωρία του επιτοκίου δεν τεκμηριώνεται από ένα θεωρητικό πλαίσιο που «στέκεται στα πόδια του», αλλά προκύπτει από την παρατήρηση. Υπό αυτή την έννοια, η δημοφιλής θεωρία του επιτοκίου δεν εξηγεί αλλά μόνο περιγράφει. Σύμφωνα με τον Ludwig von Mises,

Αυτό που μπορεί να μας πει η οικονομική ιστορία, η παρατήρηση ή η εμπειρία είναι γεγονότα όπως αυτά: Κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης περιόδου του παρελθόντος, ο ανθρακωρύχος John στα ανθρακωρυχεία της εταιρείας X στο χωριό Y κέρδισε p δολάρια για μια εργάσιμη ημέρα n ωρών. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος που θα μπορούσε να οδηγήσει από τη συγκέντρωση τέτοιων και παρόμοιων δεδομένων σε οποιαδήποτε θεωρία σχετικά με τους παράγοντες που καθορίζουν το ύψος των μισθών.

Επιπλέον, η δημοφιλής θεωρία δεν μπορεί να εξηγήσει τη διαμόρφωση των επιτοκίων ελλείψει κεντρικής τράπεζας.

Χρονική προτίμηση και επιτόκια

Για τα περισσότερα άτομα, η διατήρηση της ζωής και της ευημερίας τους είναι ο απώτερος στόχος. Σύμφωνα με τον Carl Menger:

Στο βαθμό που η διατήρηση της ζωής μας εξαρτάται από την ικανοποίηση των αναγκών μας, η εξασφάλιση της ικανοποίησης των προηγούμενων αναγκών πρέπει αναγκαστικά να προηγείται της προσοχής στις μεταγενέστερες. Και ακόµη και όταν όχι η ζωή µας αλλά απλώς η συνεχής ευηµερία µας (κυρίως η υγεία µας) εξαρτάται από την κατοχή µιας ποσότητας αγαθών, η επίτευξη της ευηµερίας σε µια κοντινότερη περίοδο αποτελεί, κατά κανόνα, προϋπόθεση της ευηµερίας σε µια µεταγενέστερη περίοδο. . . . Όλη η εμπειρία διδάσκει ότι μια παρούσα απόλαυση ή μια απόλαυση στο εγγύς μέλλον εμφανίζεται συνήθως πιο σημαντική στους ανθρώπους από μια απόλαυση ίσης έντασης σε μια πιο μακρινή χρονική στιγμή στο μέλλον.

Αυτό σημαίνει ότι το άτομο είναι πιθανό να αποδώσει μεγαλύτερη σημασία στο παρόν καλάθι αγαθών από ό,τι στο ίδιο καλάθι αγαθών στο μέλλον. Σημαίνει επίσης ότι το άτομο είναι πιθανό να προτιμά την κατανάλωση ενός πανομοιότυπου καλαθιού αγαθών στο παρόν παρά αργότερα.

Σκεφτείτε μια περίπτωση όπου ένα άτομο έχει μόλις αρκετά καταναλωτικά αγαθά για να κρατηθεί στη ζωή. Το άτομο αυτό είναι απίθανο να επενδύσει ή να δανείσει τα πενιχρά του μέσα. Το κόστος της επένδυσης ή του δανεισμού γι' αυτόν θα είναι πολύ υψηλό - μπορεί να του κοστίσει ακόμη και τη ζωή του, αν σκεφτεί να επενδύσει ή να δανείσει μέρος των μέσων του.

Μόλις η δεξαμενή καταναλωτικών αγαθών του ατόμου αρχίσει να διευρύνεται, το κόστος των επενδύσεων ή του δανεισμού αρχίζει να μειώνεται. Η διάθεση μέρους των καταναλωτικών του αγαθών προς επενδύσεις και δανεισμό θα υπονομεύσει σε μικρότερο βαθμό τη ζωή και την ευημερία του ατόμου επί του παρόντος.

Σημειώστε επίσης ότι η κατανομή των καταναλωτικών αγαθών προς επενδύσεις και δανεισμό είναι αποταμίευση. Τα αποταμιευμένα καταναλωτικά αγαθά συντηρούν διάφορα άτομα που ασχολούνται ας πούμε με την κατασκευή εργαλείων και μηχανημάτων. Τα αποταμιευμένα αγαθά συντηρούν επίσης διάφορους δανειολήπτες.

Από αυτό μπορούμε να συμπεράνουμε ότι για αμετάβλητη κατανάλωση η επέκταση της δεξαμενής καταναλωτικών αγαθών των ατόμων θα οδηγήσει σε αύξηση της δεξαμενής αποταμιεύσεων. Επιπλέον, η επέκταση της δεξαμενής των καταναλωτικών αγαθών είναι πιθανό να μειώσει το ασφάλιστρο της παρούσας κατανάλωσης έναντι της μελλοντικής κατανάλωσης (δηλ. στη μείωση του επιτοκίου).

Αντίθετα, οι παράγοντες που υπονομεύουν τη δεξαμενή επέκτασης των καταναλωτικών αγαθών είναι πιθανό να αυξήσουν το ασφάλιστρο της παρούσας κατανάλωσης έναντι της μελλοντικής κατανάλωσης (δηλαδή, στην αύξηση του επιτοκίου). Σημειώστε και πάλι ότι οι αυξήσεις στη δεξαμενή καταναλωτικών αγαθών τείνουν να μειώνουν τις χρονικές προτιμήσεις των ατόμων, ενώ οι μειώσεις στη δεξαμενή τείνουν να αυξάνουν τις χρονικές προτιμήσεις, όταν όλα τα άλλα πράγματα είναι ίσα.

Οι αντιδράσεις των ατόμων στις αλλαγές στη δεξαμενή των καταναλωτικών αγαθών όσον αφορά τις χρονικές προτιμήσεις δεν είναι αυτόματες. Κάθε άτοµο µε βάση τους στόχους του αποφασίζει πόσο από τη δεξαµενή καταναλωτικών αγαθών του θα διατεθεί προς την παρούσα κατανάλωση έναντι των επενδύσεων (δηλαδή, µελλοντική κατανάλωση και δανεισµός). (Τα εργαλεία και τα μηχανήματα αναμένεται να παράγουν καταναλωτικά αγαθά στο μέλλον).

Επίσης, σημειώστε ότι σύμφωνα με το δημοφιλές πλαίσιο, οι μεταβολές της οικονομικής δραστηριότητας συνδέονται θετικά με τα επιτόκια. Ωστόσο, εάν η αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας οφείλεται στην επέκταση της δεξαμενής καταναλωτικών αγαθών, αυτό είναι πιθανό να οδηγήσει σε μείωση των χρονικών προτιμήσεων και συνεπώς σε μείωση των επιτοκίων και όχι σε αύξηση, όπως προτείνει το δημοφιλές πλαίσιο.

Επιτόκια και αυξήσεις της προσφοράς χρήματος από το «πουθενά»

Όταν χρήματα από «αέρα κοπανιστό» εισάγονται στην οικονομία, αυτό θέτει σε κίνηση μια ανταλλαγή του τίποτα με κάτι. Οι παραλήπτες των εγχυθέντων χρημάτων μπορούν τώρα να εκτρέψουν για τον εαυτό τους καταναλωτικά αγαθά από τους παραγωγούς αυτών των αγαθών.

Σε αντιστοιχία με τον παραχαράκτη, οι παραλήπτες των χρημάτων που εισήχθησαν μπορούν τώρα να αυξήσουν τις αγορές διαφόρων περιουσιακών στοιχείων, ωθώντας έτσι τις τιμές τους υψηλότερα και τις αποδόσεις τους χαμηλότερα. Σημειώστε όμως ότι, η ανταλλαγή του τίποτα με κάτι αποδυναμώνει τη διαδικασία παραγωγής καταναλωτικών αγαθών.

Και πάλι, όσο η δεξαμενή των καταναλωτικών αγαθών διευρύνεται, εφόσον όλα τα άλλα πράγματα είναι ίσα, οι χρονικές προτιμήσεις των ατόμων είναι πιθανό να μειωθούν (δηλαδή, θα σημειωθεί μείωση των αγοραίων επιτοκίων). Αντίθετα, από τη στιγμή που η δεξαμενή των καταναλωτικών αγαθών μειώνεται, εφόσον όλα τα άλλα πράγματα είναι ίσα, οι χρονικές προτιμήσεις των ατόμων είναι πιθανό να αυξηθούν (δηλαδή, τα επιτόκια της αγοράς θα αυξηθούν).

Σημειώστε και πάλι ότι στο πλαίσιο μιας διευρυνόμενης δεξαμενής καταναλωτικών αγαθών τα επιτόκια αναμένεται να ακολουθήσουν πτωτική τάση. Ενώ μια φθίνουσα δεξαμενή καταναλωτικών αγαθών πρόκειται να θέσει μια αυξητική τάση.

Τώρα, όταν η κεντρική τράπεζα προσπαθεί να αντισταθμίσει την αυξητική τάση των επιτοκίων μέσω της παροχής νομισματικής ρευστότητας, αυτό είναι πιθανό να κάνει την αυξητική τάση πιο απότομη, αν όλα τα άλλα πράγματα είναι ίσα. Διότι η αύξηση της νομισματικής ρευστότητας θέτει σε κίνηση μια ανταλλαγή του τίποτα με κάτι αποδυναμώνοντας έτσι την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών. Αυτό σημαίνει ότι θα έχουμε ταλάντωση των αγοραίων επιτοκίων κατά μήκος της ανοδικής τάσης.

Η ταλάντωση προκύπτει επειδή η κεντρική τράπεζα, προωθώντας τη νομισματική ρευστότητα, μειώνει προσωρινά τα επιτόκια της αγοράς. Ωστόσο, η αυξητική τάση λόγω της μείωσης της δεξαμενής καταναλωτικών αγαθών ωθεί την τάση των επιτοκίων προς τα πάνω - εξ ου και η ταλάντωση των επιτοκίων της αγοράς κατά μήκος της αυξητικής τάσης.

Παρατηρήστε ότι τα επιτόκια σε μια ελεύθερη αγορά θα αντιστοιχούν στις χρονικές προτιμήσεις των ατόμων. Κάθε φορά που τα άτομα μειώνουν τις χρονικές τους προτιμήσεις, αυτό σημαίνει ότι υποδεικνύουν στις επιχειρήσεις να δημιουργήσουν την κατάλληλη υποδομή ώστε να είναι έτοιμες για την αύξηση της ζήτησης των καταναλωτικών αγαθών στο μέλλον.

Τα αίτια στην οικονομία προέρχονται από τα άτομα

Το γεγονός ότι τα άτομα επιδιώκουν συνειδητές σκόπιμες ενέργειες συνεπάγεται ότι τα αίτια στον κόσμο της οικονομίας προέρχονται από τα άτομα και όχι από διάφορους παράγοντες. Οι αντιδράσεις των ατόμων στους παράγοντες δεν είναι αυτόματες.

Κάθε άτομο αξιολογεί τις αλλαγές σε διάφορους παράγοντες σε σχέση με τους στόχους του. Προκύπτει ότι ούτε η νομισματική ρευστότητα, ούτε η οικονομική δραστηριότητα, ούτε οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό αποτελούν την ουσία του προσδιορισμού των επιτοκίων. Είναι οι αποφάσεις των ατόμων σχετικά με την παρούσα κατανάλωση έναντι της μελλοντικής κατανάλωσης που είναι ο βασικός προσδιοριστικός παράγοντας των επιτοκίων. Οι νομισματικές πολιτικές απλώς στρεβλώνουν τα σήματα των επιτοκίων, θέτοντας έτσι την εσφαλμένη κατανομή των πόρων, η οποία οδηγεί στους κύκλους άνθησης-ύφεσης.

Συμπέρασμα