Γραφειοκρατία: Η κόκκινη κορδέλα που εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη

 Η πολιτική αλυσοπρίονου του Javier Milei υπήρξε αναμφίβολα ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και σημαντικά θέματα συζήτησης στην παγκόσμια πολιτική. Η Αργεντινή έχει λάβει σημαντικά μέτρα από τότε που ο Milei ανέλαβε την προεδρία για να ανατρέψει την τραγική οικονομική κατάσταση που αντιμετώπιζε η χώρα. Ίσως ένα από τα πιο σημαντικά μέτρα είναι οι προσαρμογές και οι περικοπές στο κράτος, η αποκαλούμενη στην καθομιλουμένη "πολιτική του αλυσοπρίονου".

Δύο μήνες μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Milei, είχαν καταργηθεί εννέα χιλιάδες κρατικές θέσεις εργασίας και μέχρι το τέλος Μαρτίου είχαν διαταχθεί δεκαπέντε χιλιάδες απολύσεις. Επιπλέον, όταν ο Javier Milei μίλησε στο IEFA Latam Forum, ανέφερε ότι εβδομήντα χιλιάδες συμβάσεις δημοσίων υπαλλήλων επρόκειτο να ακυρωθούν. Ανέφερε επίσης ότι διακόσιες χιλιάδες κοινωνικά προγράμματα καταργήθηκαν, ενώ καταργήθηκαν και τα δημόσια έργα.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το κράτος όχι μόνο δεν κατέρρευσε, αλλά παρουσίασε το τρίτο συνεχόμενο δημοσιονομικό πλεόνασμα, δείχνοντας απερίφραστα στον κόσμο ότι οι υπερβολικές κρατικές γραφειοκρατίες μόνο κακό κάνουν. Δεν υπάρχει ανάγκη για έναν γιγαντιαίο κρατικό μηχανισμό που διαχειρίζεται κάθε πτυχή της ζωής μας. Δεν είναι μόνο άχρηστος, αλλά έχει σοβαρές ηθικές και οικονομικές επιπτώσεις.

Στο βιβλίο Bureaucracy, ο Ludwig von Mises γράφει,

Είναι απολύτως σωστό, όπως λένε οι αντίπαλοι της τάσης προς τον ολοκληρωτισμό, ότι οι γραφειοκράτες είναι ελεύθεροι να αποφασίζουν κατά την κρίση τους για ζητήματα ζωτικής σημασίας για τη ζωή του κάθε πολίτη. Είναι αλήθεια ότι οι αξιωματούχοι δεν είναι πλέον υπηρέτες των πολιτών αλλά ανεύθυνοι και αυθαίρετοι αφέντες και τύραννοι. . . . Είναι επίσης αλήθεια ότι η γραφειοκρατία διαπνέεται από ένα αδυσώπητο μίσος για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και την ελεύθερη επιχειρηματικότητα. Αλλά οι υποστηρικτές του συστήματος θεωρούν ακριβώς αυτό το πιο αξιέπαινο χαρακτηριστικό της στάσης τους. Μακριά από το να ντρέπονται για τις αντι-επιχειρηματικές πολιτικές τους, είναι περήφανοι γι' αυτές. Στοχεύουν στον πλήρη έλεγχο των επιχειρήσεων από την κυβέρνηση και βλέπουν σε κάθε επιχειρηματία που θέλει να αποφύγει αυτόν τον έλεγχο έναν δημόσιο εχθρό.

Η συνεχής αύξηση του μεγέθους της κυβέρνησης και της γραφειοκρατίας αποτελεί μια θλιβερή και τρομερή τάση σε ολόκληρο τον κόσμο από τη δεκαετία του 1930, και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο βάρος χρόνου, προσπάθειας και χρημάτων για τις δυνητικές επιχειρήσεις. Στοιχεία από το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας των ΗΠΑ δείχνουν ότι περίπου το 20% των νέων επιχειρήσεων αποτυγχάνουν κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους και το 45% αποτυγχάνουν κατά τη διάρκεια των πρώτων πέντε ετών (στις Ηνωμένες Πολιτείες).

Και αν αυτοί είναι οι αριθμοί επιτυχίας νέων επιχειρήσεων σε μια τεράστια και συγκριτικά ευημερούσα οικονομία, μπορούμε μόνο να φανταστούμε τη δυσκολία του να γίνεις επιχειρηματίας σε έθνη που μαστίζονται από συνεχείς οικονομικές κρίσεις και γιγαντιαίες γραφειοκρατίες.

Η Ιβηρο-Αμερική είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας περιοχής που επηρεάζεται αρνητικά από τις επιπτώσεις των γραφειοκρατικών διαδικασιών. Το Κέντρο Λατινικής Αμερικής του Δικτύου Atlas, σε συνεργασία με το Κέντρο Οικονομικής Ελευθερίας Adam Smith του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Φλόριντα, ανέπτυξε την τρίτη έκδοση του Δείκτη Γραφειοκρατίας στην Ιβηροαμερική 2023 που καλύπτει δεκαεπτά χώρες. Πρόκειται για έναν δείκτη που υπολογίζει τον αριθμό των ωρών που απαιτούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες από τις μικρές επιχειρήσεις - τις ώρες που απαιτούνται για την έναρξη μιας επιχείρησης μέχρι την έναρξη λειτουργίας της και εκείνες που απαιτούνται για να διατηρηθεί η επιχείρηση νομικά και τυπικά λειτουργική.

Ο Δείκτης Γραφειοκρατίας για την έναρξη μιας επιχείρησης αποδίδει κατά μέσο όρο 2.666 ώρες, πράγμα που σημαίνει ότι για να ξεκινήσετε μια επιχείρηση θα χρειαστείτε το ισοδύναμο 111 συνεχών ημερών ή 154 εργάσιμων ημερών. Και ο Δείκτης Γραφειοκρατίας για τις Επιχειρήσεις αποδίδει κατά μέσο όρο 902 ώρες ετησίως, που ισοδυναμούν με 38 συνεχείς ημέρες ή 113 εργάσιμες ημέρες, δηλαδή το 43% του χρόνου εργασίας ενός εργαζομένου αφιερώνεται αποκλειστικά στη γραφειοκρατική συμμόρφωση. Και οι δύο παρουσιάζουν υψηλή διασπορά, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ του υψηλότερου και του χαμηλότερου, γεγονός που καθιστά σκόπιμο να εξετάζεται κάθε χώρα ξεχωριστά.

Αν πάρουμε την περίπτωση της Βολιβίας, μπορούμε να δούμε στην περιφερειακή έκθεση της Libera Bolivia ότι η έναρξη μιας επιχείρησης απαιτεί τουλάχιστον 528 ώρες (22 ημέρες) κατανεμημένες σε 12 διαδικασίες και 10 διαφορετικούς κυβερνητικούς φορείς, και ο αριθμός αυτός αυξάνεται συνεχώς για συγκεκριμένες διαδικασίες. Στην περίπτωση των επιχειρήσεων που ασχολούνται με τη γεωργική καλλιέργεια, οι ειδικές διαδικασίες με την υγειονομική αρχή απαιτούν επιπλέον 2.880 ώρες (120 ημέρες) πέραν των γενικών διαδικασιών έναρξης λειτουργίας. Έτσι, ανάλογα με το είδος της εταιρείας, μπορεί να φτάσει από 528 ώρες έως και 3.072 ώρες. Και η συνολική διάρκεια των διαδικασιών λειτουργίας, λαμβάνοντας τον σταθμισμένο μέσο όρο ανάλογα με τη σημασία κάθε τομέα στην οικονομία, στη Βολιβία είναι 1.239 ώρες ετησίως.

Όταν ένα τέτοιο βάρος φορτώνεται στις πλάτες των επιχειρηματιών, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αναδύονται ανεπίσημα και παράνομα κανάλια και η διαφθορά ευδοκιμεί. Από το 2022, το 83,7% του απασχολούμενου πληθυσμού της Βολιβίας ήταν στον άτυπο τομέα και η Βολιβία κατατάσσεται στην 126η θέση μεταξύ 180 χωρών στον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς 2022. Η αλήθεια είναι ότι ένα περιβάλλον τόσο υπερφορτωμένο με νομικές και γραφειοκρατικές διαδικασίες δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία ο μόνος τρόπος για να μπορέσει κανείς να κάνει δουλειές και να βγάλει τα προς το ζην είναι μέσω παρασκηνιακών οδών, ένα περιβάλλον που μαστίζεται από κινδύνους, διαφθορά, έλλειψη προστασίας της ιδιοκτησίας και συνεχείς κυβερνητικές διώξεις.

Η απλούστευση και η μείωση της γραφειοκρατίας είναι θεμελιώδους σημασίας για την ανάπτυξη κάθε οικονομίας, όχι μόνο για την προώθηση της αποτελεσματικότητας αλλά και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών κάθε έθνους μέσω περισσότερων ευκαιριών απασχόλησης. Πόσα θα μπορούσαν να κάνουν οι άνθρωποι με το χρόνο και τα χρήματα που χάνονται στη γραφειοκρατική μηχανή; Μπορεί κανείς μόνο να φανταστεί έναν τέτοιο κόσμο ευημερίας.

Ελπίζουμε ότι ο υπόλοιπος κόσμος θα παραδειγματιστεί από την πολιτική του Javier Milei με το αλυσοπρίονο και θα κόψει τα άπειρα εμπόδια της κυβέρνησης, επιτρέποντας την ευημερία και τον πλούτο.