Εξαιρούνται τα τρόφιμα και η ενέργεια από τα μέτρα πληθωρισμού;

Άρθρο του Peter Jacobsen για το Foundation for Economic Education

Αυτή την εβδομάδα για το Ask an Economist, έχω άλλη μια ερώτηση από τον Dr. Overfield. Η ερώτησή του είναι:

"Θα ήθελα να θέσω μια άλλη οικονομική ερώτηση. Διαβάζοντας τη Wall Street Journal παρατηρώ ότι οι τιμές των τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκαν κατά 19% τον τελευταίο χρόνο, ενώ ο πληθωρισμός καταγράφεται στο 11%. Σημειώνω ότι σε άρθρα που συζητούν για τον πληθωρισμό, οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας εξαιρούνται πάντα από τον υπολογισμό. Εφόσον αυτά τα είδη είναι τα πιο σημαντικά για να μην πεθάνουμε από την πείνα στα κρύα, σκοτεινά μας δωμάτια, γιατί εξαιρούνται αυτά τα είδη από τον υπολογισμό του πληθωρισμού;"

Τα τρόφιμα και η ενέργεια λαμβάνονται πράγματι υπόψη σε ορισμένα μέτρα πληθωρισμού, συμπεριλαμβανομένου του μέτρου που συνήθως βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα των ειδήσεων, αλλά ο Δρ Overfield έχει δίκιο ότι τα τρόφιμα και η ενέργεια συχνά αποκλείονται από τις συζητήσεις για τον πληθωρισμό. Γιατί λοιπόν μερικές φορές αποκλείονται; Για να απαντήσουμε σε αυτό, είναι χρήσιμο να μιλήσουμε για τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους η κυβέρνηση αναφέρει τον πληθωρισμό.

Ποσοτικοποίηση του πληθωρισμού

Εννοιολογικά, όταν οι κυβερνητικές αρχές προσπαθούν να ποσοτικοποιήσουν τον πληθωρισμό, αυτό που προσπαθούν να καταλάβουν είναι αν το μέσο επίπεδο των τιμών των αγαθών αυξάνεται ή μειώνεται. Για παράδειγμα, φανταστείτε έναν κόσμο όπου οι επιστήμονες ανακαλύπτουν μια νέα χρήση του χρυσού στην ιατρική. Ας υποθέσουμε ότι οι καταναλωτές έχουν μεγάλη ζήτηση για αυτή τη νέα χρήση. Σε αυτή την περίπτωση, τα μικροτσίπ που χρησιμοποιούν χρυσό θα αυξηθούν σε σχέση με τα μικροτσίπ που δεν χρησιμοποιούν χρυσό.

Ενώ αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ορισμένα αγαθά είναι ακριβότερα και μπορεί να καταγραφεί ως αυξημένος πληθωρισμός σε μικρό βαθμό, στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για πληθωρισμό. Οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών δεν έχουν αυξηθεί όλες σε σχέση με την αξία του χρήματος. Αντίθετα, ένα συγκεκριμένο αγαθό έχει αυξηθεί σε αξία σε σχέση με τους μισθούς και τα άλλα αγαθά.

Αντίθετα, φανταστείτε τώρα έναν κόσμο όπου όλα τα μικροτσίπ, και όλα τα άλλα αγαθά, αυξάνονται σε τιμές. Αυτού του είδους η κατάσταση δεν θα πρέπει να είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς, επειδή είναι ουσιαστικά αυτό που συμβαίνει από τότε που η κυβέρνηση διόγκωσε την προσφορά χρήματος από το 2020-2022. Αυτό είναι πιο κοντά σε αυτό για το οποίο μιλούν οι περισσότεροι οικονομολόγοι όταν συζητούν για τον πληθωρισμό.

Έτσι, εννοιολογικά καταλαβαίνουμε την ιδέα ότι όλες οι τιμές αυξάνονται, αλλά πώς ποσοτικοποιείται ο πληθωρισμός;

Μπορεί να νομίζετε ότι ο πληθωρισμός θα πρέπει απλώς να ποσοτικοποιείται εξετάζοντας την τιμή κάθε αγαθού και υπηρεσίας, λαμβάνοντας το μέσο όρο και βλέποντας πώς κινείται ο μέσος όρος. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα με αυτόν τον τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων.

Ένα είδος αγαθού που αγοράζεται και μπορεί να αυξηθεί στην τιμή του είναι τα μαχητικά αεροσκάφη. Φανταστείτε ότι τα μαχητικά αεροσκάφη διπλασιάζονται σε τιμή και αυτός ο διπλασιασμός προκαλεί υψηλότερο αναφερόμενο πληθωρισμό. Έχει νόημα να συμπεριληφθεί αυτό; Ίσως για ορισμένες μετρήσεις, αλλά αν προσπαθούμε να καταλάβουμε πώς τα καταφέρνει ο μέσος άνθρωπος να τα βγάλει πέρα, τα μαχητικά αεροσκάφη δεν φαίνεται να έχουν σημασία.

Έτσι μπορούμε να εξαιρέσουμε τις κυβερνητικές αγορές από την αρμοδιότητά μας. Αλλά τώρα σκεφτείτε μια ιδιωτική αγορά: σκάφη αναψυχής. Φανταστείτε ότι κάτι προκαλεί την κατακόρυφη πτώση της τιμής των σκαφών αναψυχής κατά τη διάρκεια μιας περιόδου πληθωρισμού. Αν αυτό συνέβαινε και τα γιοτ ήταν ένα αγαθό που λαμβάναμε υπόψη κατά τη μέτρηση του πληθωρισμού, ο πληθωρισμός θα φαινόταν να είναι χαμηλότερος λόγω της πτώσης των τιμών των γιοτ.

Οι τιμές των σκαφών αναψυχής είναι λίγο πιο σημαντικές για τον μέσο άνθρωπο από ό,τι οι τιμές των μαχητικών αεροσκαφών, αλλά γενικά οι περισσότεροι άνθρωποι μάλλον δεν θα πανηγύριζαν για τη μείωση του πληθωρισμού αν η πτώση των τιμών των σκαφών αναψυχής ήταν ο κύριος παράγοντας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε ποτέ να συμπεριλάβουμε τα σκάφη αναψυχής, αλλά μόνο ότι όταν το κάνετε αυτό χάνετε τη σημασία σας για τον μέσο άνθρωπο. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλά αγαθά στην οικονομία για τα οποία ο μέσος άνθρωπος δεν ανησυχεί ιδιαίτερα. Η συμπερίληψή τους μας δίνει κάποιες σωστές πληροφορίες, αλλά προκαλεί το μέτρο να είναι λιγότερο σχετικό για τους απλούς ανθρώπους.

Ένας δείκτης που προσπαθεί να περιορίζεται σε αγαθά και υπηρεσίες που αφορούν τον μέσο καταναλωτή είναι ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ). Ο ΔΤΚ δεν είναι ένα τέλειο εργαλείο, αλλά παρέχει κάποια καθοδήγηση για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μεταβάλλονται οι τιμές στην οικονομία.

Ουσιαστικά, ο ΔΤΚ κατασκευάζεται με έρευνα σε μια ομάδα Αμερικανών σχετικά με το τι αγοράζουν. Από αυτές τις έρευνες, δημιουργείται μια ομάδα ή ένα "καλάθι" αγαθών που αγοράζονται συνήθως. Η τιμή αυτού του καλαθιού αγαθών παρακολουθείται και συγκρίνεται με την πάροδο του χρόνου για την παρακολούθηση του πληθωρισμού.

Για παράδειγμα, αν το καλάθι αγαθών κόστιζε 100 δολάρια πριν από ένα χρόνο και το ίδιο καλάθι κοστίζει 106 δολάρια σήμερα, αυτό σημαίνει ότι ο δείκτης δείχνει 6% πληθωρισμό κατά το τελευταίο έτος.

Ο ΔΤΚ είναι γενικά ο αριθμός που αναφέρεται κάθε μήνα όταν το Γραφείο Στατιστικής Εργασίας (BLS) δημοσιεύει στοιχεία τιμών.

Ωστόσο, όπως επεσήμανε ο Δρ Overfield, συνήθως αυτά τα άρθρα (και οι εκθέσεις του BLS) αφιερώνουν αρκετό χρόνο για να συζητήσουν τους αριθμούς χωρίς τρόφιμα και ενέργεια. Γιατί;

ΔΤΚ-U vs. Βασικός ΔΤΚ

Ο αριθμός που φτάνει στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων για τον πληθωρισμό είναι ο δείκτης τιμών καταναλωτή για όλους τους καταναλωτές αστικών περιοχών (CPI-U). Αναφέρεται τόσο συχνά που μερικές φορές αποκαλείται "κεντρικός" πληθωρισμός.

Αλλά συχνά οι οικονομολόγοι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα επιλέξουν να μιλήσουν για τον πυρήνα του ΔΤΚ. Για να βρείτε τον Βασικό ΔΤΚ, παίρνετε το καλάθι των αγαθών σας, αφαιρείτε όλα τα τρόφιμα και την ενέργεια από το καλάθι και συγκρίνετε το καλάθι σας χωρίς τρόφιμα και ενέργεια με την πάροδο του χρόνου.

Αλλά περιμένετε ένα λεπτό. Αν θέλουμε να παρακολουθήσουμε τον πληθωρισμό που επηρεάζει πραγματικά τους ανθρώπους, γιατί να θέλουμε να πετάξουμε έξω τα τρόφιμα και την ενέργεια; Σίγουρα αυτά είναι δύο από τα αγαθά που επηρεάζουν περισσότερο τους προϋπολογισμούς των Αμερικανών;

Αν κάποιος ισχυριζόταν ποτέ ότι πρέπει να αγνοήσετε εντελώς τον CPI-U υπέρ του Core CPI, αυτή η ένσταση θα ήταν σωστή. Θα ήταν τρελό να αγνοήσουμε εντελώς τις μεταβολές στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει καλός λόγος να εξετάζουμε το ξεχωριστό στατιστικό στοιχείο του πυρήνα του ΔΤΚ.

Γιατί θα ήταν πολύτιμο να εξαιρεθούν τα τρόφιμα και η ενέργεια; Μπορώ να σκεφτώ δύο λόγους για τους οποίους οι οικονομολόγοι και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μπορούσαν να το κάνουν - έναν καλό και έναν κακό.

Ο σοβαρός λόγος για να εξετάσουμε τουλάχιστον ένα στατιστικό στοιχείο για τον πληθωρισμό χωρίς αναφορά στα τρόφιμα και την ενέργεια είναι ότι οι τιμές των αγαθών αυτών των κατηγοριών είναι εξαιρετικά ευμετάβλητες. Σκεφτείτε την ενέργεια. Μεγάλο μέρος αυτού που καθορίζει τις τιμές του πετρελαίου βασίζεται στη σχέση με οργανισμούς όπως ο ΟΠΕΚ και διάφορες διεθνείς συγκρούσεις. Οι τιμές της βενζίνης μπορεί να ταλαντεύονται πολύ πάνω ή πολύ κάτω για λόγους που δεν σχετίζονται με το τι οδηγεί τις μεταβολές των τιμών στην υπόλοιπη οικονομία.

Έτσι, ενώ οι στατιστικές για τον πληθωρισμό προσπαθούν να αποτυπώσουν την κίνηση των τιμών γενικά στην οικονομία, οι τεράστιες διακυμάνσεις στις τιμές του πετρελαίου και των τροφίμων μπορεί να προκαλέσουν υπερεκτίμηση ή υποεκτίμηση των αυξήσεων των τιμών που συμβαίνουν στην υπόλοιπη οικονομία από τη μέτρηση του ΔΤΚ. Τα τρόφιμα, σε μικρότερο βαθμό, μπορούν να κάνουν το ίδιο.

Και πάλι, το θέμα δεν είναι ότι αυτές οι διακυμάνσεις των τιμών δεν επηρεάζουν τους ανθρώπους. Σίγουρα επηρεάζουν. Και επειδή έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο, ο συνυπολογισμός τους θα μπορούσε να οδηγήσει σε περίεργα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, φανταστείτε ότι η τιμή όλων των αγαθών και υπηρεσιών εκτός από το φυσικό αέριο μειώθηκε ελαφρώς σε διάστημα ενός μήνα ή ενός έτους. Ταυτόχρονα, οι τιμές της βενζίνης διπλασιάστηκαν (κάτι που είναι γνωστό ότι κάνουν).

Εάν η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου υπερτερούσε των άλλων μειώσεων, θα ήταν σωστό να πούμε ότι αυτή η οικονομία βιώνει μια μέση αύξηση του επιπέδου των τιμών;

Τεχνικά ναι, αλλά από μια άλλη άποψη όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτή η κατάσταση είναι διαφορετική από την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, όπου οι τιμές των περισσότερων αγαθών και υπηρεσιών αυξάνονται. Οπότε ο πυρήνας του ΔΤΚ είναι πολύτιμος στο ότι μας βοηθά να διαφοροποιήσουμε αυτές τις δύο καταστάσεις.

Ο κακός λόγος για τον οποίο κάποιοι μπορεί να θεωρούν πολύτιμο να επικεντρωθούν στον πυρήνα του ΔΤΚ είναι ότι όταν υπάρχουν πολλαπλά μέτρα πληθωρισμού, οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες μπορούν να διαλέξουν και να επιλέξουν αυτό που λέει την καλύτερη ιστορία γι' αυτούς.

Αν είστε εν ενεργεία πρόεδρος και οι τιμές των τροφίμων και της βενζίνης αυξάνονται ταχύτερα από όλες τις άλλες τιμές, έχετε το δικαίωμα να πείτε: "Αυτές οι αγορές δεν είναι αντιπροσωπευτικές της οικονομίας στο σύνολό της. Ας μιλήσουμε για τον πυρήνα του ΔΤΚ". Από την άλλη πλευρά, όταν οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας πέφτουν, μπορείτε να πείτε: "Φυσικά και πρέπει να λάβουμε υπόψη τα τρόφιμα και την ενέργεια - αυτά είναι τα πιο σημαντικά πράγματα για τους καθημερινούς Αμερικανούς".

Είναι το σενάριο "κορώνα εγώ κερδίζω, γράμματα εσύ χάνεις".

Παρά την πολιτικολογία που γίνεται με αυτούς τους δείκτες, νομίζω ότι και οι δύο έχουν θέση στο να μας βοηθήσουν να μιλήσουμε για το τι συμβαίνει, εφόσον χρειαζόμαστε οικονομικές στατιστικές. Έτσι, ενώ θα πρέπει να είστε επιφυλακτικοί με οποιονδήποτε σας λέει ότι τα τρόφιμα και η ενέργεια δεν πρέπει να λαμβάνονται καθόλου υπόψη, ο πυρήνας του ΔΤΚ λέει τη δική του ιστορία για την οικονομία.