Είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι Monopoly σαν τις πραγματικές αγορές;

 Φαίνεται ανόητο να το λέω, αλλά τα επιτραπέζια παιχνίδια δεν είναι η πραγματική ζωή. Το να παίζεις μερικές παρτίδες Operation δεν σε κάνει χειρουργό. Σε αντίθεση με το Battleship, τα θωρηκτά του πραγματικού κόσμου δεν κάθονται ακίνητα σε ένα πλέγμα δέκα επί δέκα.

Ομοίως, η  Μονόπολη δεν συσχετίζεται με τον "καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς", παρά τους αντικαπιταλιστικούς ισχυρισμούς όπως αυτό το tweet με πάνω από ένα εκατομμύριο προβολές:

Nina Turner@ninaturnerThere's literally a children's board game that demonstrates that "free-market capitalism" always leads to one person controlling everything. 

Η ρητορική στρατηγική είναι προφανής: οι αντικαπιταλιστές θέλουν οι άνθρωποι να συνδέσουν τον καπιταλισμό με τη Μονόπολη, το παιχνίδι που οδηγεί σε ακραία ανισότητα του πλούτου, καθώς οι παίκτες χρεοκοπούν ο ένας τον άλλον μέσω ανταλλαγών μηδενικού αθροίσματος και συχνά καταλήγει με τα μέλη της οικογένειας να εξαφανίζονται. Μόνο ένας μεγιστάνας των ακινήτων αναδεικνύεται νικητής αφού καταβροχθίσει τα μετρητά και την περιουσία των άλλων παικτών.

Και όμως, υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ της Μονόπολης και της λειτουργίας των πραγματικών αγορών, πολλές από τις οποίες έχουν ήδη καταγραφεί στο Mises Wire. Ο Ben Powell από το Free Market Institute σημειώνει ότι η Μονόπολη στερείται πολλών θεμελιωδών χαρακτηριστικών των πραγματικών οικονομιών, όπως η επιλογή των καταναλωτών και η αμοιβαία επωφελής, εθελοντική ανταλλαγή. Αν μη τι άλλο, οι μηχανισμοί της Μονόπολης μοιάζουν περισσότερο με εκείνους της κυβερνητικής παρέμβασης, των κεντρικών τραπεζών και του κεντρικού σχεδιασμού.

Το επιτραπέζιο παιχνίδι Μονόπολη είναι τόσο απομακρυσμένο από τις αγορές του πραγματικού κόσμου που θα έλεγα ότι οι ομοιότητες είναι απλώς επιφανειακές. Υπάρχει ένα "περιτύλιγμα ακίνητης περιουσίας" γύρω από τους μηχανισμούς του παιχνιδιού, το οποίο θα μπορούσε εύκολα να αντικατασταθεί από ένα περιτύλιγμα διαφορετικού θέματος. Στην πραγματικότητα, έχω παίξει ένα παιχνίδι, που ονομάζεται Tiny Epic Galaxies, το οποίο μοιάζει με τη Μονόπολη αλλά έχει θέμα επιστημονικής φαντασίας. Αντί να αποκτούν ακίνητη περιουσία, οι παίκτες εξερευνούν το διάστημα και διεκδικούν πλανήτες προσεδαφίζοντας τους με διαστημόπλοια. Αντί για χρήματα, οι πόροι είναι η ενέργεια και ο πολιτισμός. Αντί να πάτε φυλακή, μπορείτε να εκδιωχθείτε από έναν πλανήτη που προσπαθούσατε να κατακτήσετε και να επιστρέψετε στον γαλαξία σας.

Παρόλα αυτά, ας εξετάσουμε την πρόταση της Nina Turner ότι ο καπιταλισμός οδηγεί πάντα στο να ελέγχει τα πάντα ένα άτομο, όπως ακριβώς ένα άτομο κερδίζει το επιτραπέζιο παιχνίδι Monopoly. Τείνουν οι αγορές προς την ακραία ανισότητα εισοδήματος και πλούτου;

Η ανισότητα είναι εγγενές χαρακτηριστικό των οικονομιών της αγοράς. Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές δεξιότητες, διαφορετικές αξίες, διαφορετικές προβλέψεις για τις μελλοντικές συνθήκες της αγοράς και διαφορετικά εφόδια. Αυτές οι διαφορές σημαίνουν ότι θα υπάρχουν πάντα διαφορές μεταξύ του εισοδήματος και του πλούτου των ατόμων. Επιπλέον, σε κάθε συναλλαγή ένα άτομο αποχωρίζεται χρήματα και ένα άλλο κερδίζει τα χρήματα που ξοδεύει, οπότε η τέλεια ισότητα του εισοδήματος είναι αδύνατη.

Υπάρχουν όμως όρια στην έκταση της ανισότητας. Ο Ludwig von Mises τόνισε τη σημασία του Ricardian νόμου της συσχέτισης, ο οποίος δείχνει ότι λόγω των ατομικών διαφορών στην παραγωγικότητα, ο καθένας έχει μια θέση στον καταμερισμό της εργασίας ως ο αποτελεσματικός (με χαμηλό κόστος ευκαιρίας) παραγωγός κάποιου προϊόντος. Πρόκειται για το συμπέρασμα των οικονομικών που αξίζει περισσότερο σε μια κάρτα με σήμα κατατεθέν: κανείς δεν μένει πίσω.

Ένας άλλος περιοριστικός παράγοντας για την ανισότητα είναι το γεγονός ότι τα κεφαλαιουχικά αγαθά πολλαπλασιάζουν την παραγωγικότητα της εργασίας. Όσο περισσότερες αποταμιεύσεις και κεφάλαια συσσωρεύουμε, τόσο πιο παραγωγικοί γινόμαστε. Για παράδειγμα, σκεφτείτε τη διαφορά στην παραγωγικότητα της γεωργίας με και χωρίς τρακτέρ. Τα εργαλεία και ο εξοπλισμός που παράγονται μαζικά καθιστούν δυνατό για τους εργαζόμενους να παράγουν πολύ περισσότερα, μόλις μάθουν πώς να τα χρησιμοποιούν. Αυτή η αυξημένη παραγωγικότητα μεταφράζεται σε υψηλότερες αμοιβές.

Τέλος, οι καλά ανεπτυγμένες οικονομίες, ιδίως τους τελευταίους αιώνες, παρήγαγαν αφθονία καταναλωτικών αγαθών. Ενώ εξακολουθούμε να υποκείμεθα σε έλλειψη, έχουμε τόσα πολλά που είμαστε σε θέση να προσφέρουμε ελεύθερα σε όσους έχουν ανάγκη. Ο καθηγητής Jörg Guido Hülsmann επεξεργάζεται ένα βιβλίο που περιγράφει αυτό το φαινόμενο. Το βιβλίο, με τίτλο Abundance, Generosity, and the State, διερευνά πώς "μόνο η ανεμπόδιστη καπιταλιστική οικονομία επιτρέπει την πλήρη και ανεμπόδιστη φιλανθρωπία να ευδοκιμήσει στην κοινωνία".

Τι εξηγεί, λοιπόν, την κοινή παρατήρηση ότι η σημερινή οικονομική ανισότητα είναι υπερβολική; Η απάντηση είναι ότι οι κυβερνητικές παρεμβάσεις, και ιδίως ο επίμονος νομισματικός πληθωρισμός από τις κεντρικές τράπεζες, επιδεινώνουν την ανισότητα. Το νέο χρήμα εισρέει στην οικονομία σε ένα συγκεκριμένο σημείο, πράγμα που σημαίνει ότι όσοι βρίσκονται κοντά στη στρόφιγγα επωφελούνται εις βάρος εκείνων που έχουν σταθερό εισόδημα ή που πρέπει να πληρώσουν υψηλότερες τιμές πριν αυξηθεί το εισόδημά τους. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται φαινόμενο Cantillon.

Ο Dr. Karl-Friedrich Israel, στην πρόσφατη διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο Mises με τίτλο "Central Banking and Inflation", περιέγραψε τέσσερα τέτοια "κανάλια αναδιανομής":

1. Από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο τομέα (πράγματι, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κυβερνήσεις διογκώνονται)
2. Από τους φτωχούς στους πλούσιους
   
3. Από τους εργάτες στους καπιταλιστές
   
4. Από τους νέους στους ηλικιωμένους
   

Το κλειδί στους μηχανισμούς με τους οποίους διοχετεύεται ο πλούτος είναι το γεγονός ότι οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων αυξάνονται λόγω του πληθωρισμού, πράγμα που σημαίνει ότι όσοι κατέχουν περιουσιακά στοιχεία γίνονται οι "νικητές" και όσοι δεν έχουν συσσωρεύσει περιουσιακά στοιχεία "χάνουν" το παιχνίδι του φαινομένου Cantillon.

Αν κοιτάξουμε τη Μονόπολη, θα δούμε ένα παρόμοιο στημένο παιχνίδι. Το παιχνίδι είναι δομημένο με τρόπο που τείνει προς την επικράτηση ενός παίκτη έναντι των υπολοίπων, και το αποτέλεσμα βασίζεται στην τύχη περισσότερο παρά σε κάποια ιδιαίτερη ικανότητα -ιδιαίτερα όχι στα είδη των ικανοτήτων που θα έκαναν κάποιον επιτυχημένο επιχειρηματία σε μια ελεύθερη αγορά.