Είναι τα Χρήματα ή είναι οι Άνθρωποι;

 Τι Ευθύνεται για τα Οικονομικά Προβλήματα του Τρίτου Κόσμου: Το Νομισματικό Σύστημα ή η Ανεντιμότητα;

Σε ένα βίντεο https://www.youtube.com/watch?v=-1Mg4nXJ21Y&t=3s

του Jayant Bhandari σε μια διάσκεψη του Hans Hoppe—Property and Freedom Society (2024)—με τίτλο «Κατανόηση της Ινδίας». Για να συνοψίσω, ανέφερε μια σειρά από πολιτισμικές ιδεολογίες και νοοτροπίες που βίωσε στην Ινδία, οι οποίες ήταν εντελώς διαφορετικές από αυτά που βίωσε όταν ήρθε για πρώτη φορά στον Δυτικό κόσμο. Η αντίθεση ήταν τόσο μεγάλη που υπέστη πολιτισμικό σοκ όταν έφτασε στη Δύση και δεν ήξερε πώς να αντιδράσει. Ωστόσο, ακούγοντας το βίντεο, συνέχισα να σκέφτομαι, «Σίγουρα, μιλάει για την Αφρική! Πρέπει να εννοεί τη Νιγηρία, την Κένυα, τη Ζιμπάμπουε, σωστά;» Ελέγξα ξανά τον τίτλο του βίντεο για να βεβαιωθώ ότι, πράγματι, μιλούσε για την Ινδία. Αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, ειδικά ως Αφρικανός, ήταν πόσες ομοιότητες φαινόταν να υπάρχουν μεταξύ των πολιτισμικών ιδεολογιών και της σκέψης των δύο περιοχών. Ακολουθεί μια περίληψη ορισμένων από τα χαρακτηριστικά:

1. Υποταγή στις αρχές χωρίς ερώτηση ή λογοδοσία, μεταμφιεσμένη ως τιμή. Όσοι κατέχουν εξουσία οποιασδήποτε μορφής—από την κυβέρνηση, ακόμα και μέχρι ηγέτες μικρών ομάδων ή κτημάτων· οι ηγέτες πρέπει να τιμώνται, όχι να αμφισβητούνται.
2. Έλλειψη ακεραιότητας/εμπιστοσύνης. Όλοι προσπαθούν να εξαπατήσουν ο ένας τον άλλον. Οι άνθρωποι λένε ψέματα ανοιχτά επειδή «όλοι ξέρουν ότι όλοι λένε ψέματα ούτως ή άλλως». Η προδοσία θεωρείται φυσιολογική. Το να δείχνεις καλοσύνη και να κάνεις τα πράγματα σωστά θεωρείται σημάδι αδυναμίας και οι άνθρωποι που το κάνουν αυτό συνήθως γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης.
3. Ένα σύστημα τάξεων/καστών. Οι άνθρωποι χωρίζονται σε διαφορετικές τάξεις, συνήθως με βάση την κατοχή χρημάτων ή εξουσίας.
4. Κολακεία. Οι άνθρωποι σέβονται τους άλλους μόνο επειδή τους θεωρούν ανώτερους στην τάξη και ικανούς να τους προσφέρουν κάποιο πλεονέκτημα.
5. Κατάχρηση εξουσίας/καταπίεση. Μόλις οι άνθρωποι αποκτήσουν έστω και λίγη εξουσία -ακόμη κι αν πρόκειται για τη διεύθυνση της κυκλοφορίας σε ένα εκκλησιαστικό συνέδριο- η εξουσία μπαίνει στο μυαλό τους και αρχίζουν να καταπιέζουν τους ανθρώπους. Οι πολιτικοί καταπιέζουν την αστυνομία, η αστυνομία καταπιέζει τους άνδρες, οι άνδρες καταπιέζουν τις γυναίκες, οι γυναίκες καταπιέζουν τα παιδιά, τα παιδιά καταπιέζουν τους συμμαθητές τους στο σχολείο κ.λπ.
6. Διαφθορά/έλλειψη κράτους δικαίου. Είναι πολύ δύσκολο να προοδεύσει κάποιος με μια επιχείρηση ή ιδέα χωρίς να έχει «σύνδεση» με την κυβέρνηση.
7. Απληστία. Όλα θεωρούνται παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Όσο ευνοεί εμένα και την οικογένειά μου, είμαστε καλά. Αυτό εμποδίζει την αμοιβαία ανταλλαγή (δηλαδή, ένα παιχνίδι θετικού αθροίσματος).
8. Εορτασμός εγκληματιών. Εδώ είναι ένας πρώην Κυβερνήτης στη Νιγηρία https://www.efcc.gov.ng/efcc/news-and-information/news-release/10580-alleged-80-2bn-fraud-yahaya-bello-apologizes-as-court-grants-500-million-bail που συνελήφθη από την Αρχή Οικονομικών Εγκλημάτων της Νιγηρίας για υπεξαίρεση κρατικών κονδυλίων και χρήση τους για να πληρώσει τα δίδακτρα των παιδιών του, μέχρι και για τάξεις που τα παιδιά του δεν είχαν φτάσει ακόμα. Δείτε το βίντεο https://www.youtube.com/watch?v=5naHi6wQQB0 και δείτε τον να γιορτάζεται από τους πολίτες που λήστεψε κατά την επιστροφή του από την κράτηση πίσω στην πολιτεία του με εγγύηση.
9.  Έλλειψη σεβασμού για τα ατομικά δικαιώματα και την ελευθερία.
10.  Υψηλή θρησκευτικότητα, με πολιτικούς να αναμειγνύονται ελεύθερα με θρησκευτικούς ηγέτες, ενώ παράλληλα ενεργούν με εξαιρετικά ανήθικους τρόπους.

 Αφού έγραψα τα παραπάνω, επέστρεψα στο βίντεο του Jayant για να δω τα σχόλια. Βρήκα αυτό το σχόλιο από έναν άλλο άντρα που ζούσε στη Νότια Αμερική:

Αυτό το άτομο είπε ότι αυτά τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά μπορούν επίσης να παρατηρηθούν στη Νότια Αμερική. Ένα κοινό στοιχείο με αυτές τις χώρες είναι ότι είναι χώρες με τεράστιο κυβερνητικό έλεγχο, τεράστια επίπεδα πληθωρισμού τιμών που προκαλούνται από μαζική κυβερνητικό νομισματικό πληθωρισμό, και χαμηλό ΑΕΠ κατά κεφαλήν. Έτσι, εδώ τίθεται το ερώτημα: είναι τα χρήματα, οι άνθρωποι, και τα δύο, ή κανένα από τα δύο;

Τα Χρήματα

Με την αλόγιστη εκτύπωση χρήματος και τον επακόλουθο μαζικό πληθωρισμό τιμών, οι περισσότεροι άνθρωποι—ιδιαίτερα οι σταθερού εισοδήματος και η εργατική τάξη—συνήθως υφίστανται τη μεγαλύτερη ζημιά επειδή βρίσκονται συνήθως πιο μακριά από τα σημεία έγχυσης της προσφοράς χρήματος και τείνουν να έχουν λίγα περιουσιακά στοιχεία που αυξάνουν την αξία τους με τον πληθωρισμό. Έτσι, τείνουν να απαιτούν περισσότερη προσπάθεια για το ίδιο επίπεδο διαβίωσης. Αυτός είναι ένας άλλος τρόπος να πούμε ότι η αγοραστική τους δύναμη διαβρώνεται γρήγορα. Ένας εργαζόμενος σταθερού εισοδήματος, για παράδειγμα, ένας εργάτης ή δάσκαλος που χρειαζόταν να δουλέψει 20 ώρες για να αντέξει το ενοίκιο και τις διακοπές, θα ανακαλύψει γρήγορα ότι τώρα χρειάζεται 35-40 ώρες κάνοντας την ίδια δουλειά για τα ίδια οφέλη.

Ποιο είναι τότε το αποτέλεσμα; Περισσότερο σωματικό και ψυχικό στρες σε αυτά τα άτομα. Κάποιοι που παλαιότερα επιβίωναν εύκολα με μία πηγή εισοδήματος μπορεί να χρειαστεί να ψάξουν για άλλες πηγές εισοδήματος. Τώρα φανταστείτε ότι αυτός ή αυτή συναντά έναν πολιτικό ή κυβερνητικό αξιωματούχο ή εργολάβο της κυβέρνησης που του δίνει ένα μεγάλο ποσό χρημάτων ή τον συνδέει με μια κυβερνητική δουλειά που φέρνει τον δάσκαλο κοντά στις κυβερνητικές δαπάνες—σε μια δουλειά όπου μπορεί να λαμβάνει μίζες με λίγη προσπάθεια, η οποία πληρώνει ίσα ή ακόμα περισσότερα από ό,τι κέρδιζε παλιά—μπορείτε να δείτε γιατί θα παρέμενε «πιστός» και κολακευτικός στον πολιτικό ή «μεγάλο άντρα» που τον συνέδεσε με αυτή τη θέση. Μπορεί ακόμα και να γιορτάσει έναν τέτοιο άνθρωπο ανεξάρτητα από το πόσο αποδεδειγμένες είναι οι κατηγορίες διαφθοράς εναντίον του. Φανταστείτε τον παντρεμένο άντρα που εργάζεται ως λογιστής σε μια μεσαίου μεγέθους επιχείρηση και αντιμετωπίζει πίεση να πληρώσει τα δίδακτρα των παιδιών του, τα οποία μόλις διπλασιάστηκαν σε ένα χρόνο λόγω του πληθωρισμού· θα ήταν πιο πιθανό να παραποιήσει τα βιβλία της εταιρείας του από ό,τι όταν υπάρχει χαμηλός πληθωρισμός τιμών.

Όπως γνωρίζουν όλοι οι μελετητές του επιχειρηματικού κύκλου των Αυστριακών-Mises, η πληθωριστική χειραγώγηση της προσφοράς χρήματος και των επιτοκίων οδηγεί συνήθως σε πληθωρισμό τιμών, μερικές φορές ακόμη και σε στασιμοπληθωρισμό, με αποτέλεσμα μαζική ανεργία. Με τη μαζική ανεργία έρχονται πολλοί άνθρωποι (εργατικό δυναμικό) που ανταγωνίζονται για τις λιγότερες διαθέσιμες θέσεις εργασίας, δίνοντας στους λίγους επιχειρηματίες και διευθυντές επιχειρήσεων που είναι σε θέση να ευδοκιμήσουν εξουσία επιλογής επί των υποψηφίων για εργασία. Μπορεί να υπάρξουν περισσότερες ευκαιρίες για πολλούς διευθυντές σε τέτοιες θέσεις να κάνουν κατάχρηση εξουσίας. Οι άνθρωποι που γίνονται αποδέκτες αυτής της κατάχρησης εξουσίας τείνουν στη συνέχεια να αναζητούν τα δικά τους μέσα για να ασκούν τέτοια καταπίεση σε άλλους ανθρώπους. Με λιγότερες διαθέσιμες θέσεις εργασίας ή θέσεις σε μια τέτοια οικονομία και τεράστια δύναμη επιλογής στους λίγους διευθυντές ή ηγέτες με βιώσιμες επιχειρηματικές οργανώσεις, δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι θα ήθελαν να δώσουν τις θέσεις εργασίας ή τα συμβόλαια στα μέλη της οικογένειάς τους, στους φίλους τους, στους συνεργάτες τους ή στα παιδιά των συνεργατών τους, οπότε η διαφθορά θα ήταν διάχυτη.

Η απληστία μπορεί επίσης να εξηγηθεί σε τέτοιες οικονομίες. Με την κυβέρνηση να έχει χρησιμοποιήσει την εκτύπωση χρήματος και τη νομοθεσία για να πάρει τους αποταμιευμένους πόρους από τους πολίτες, οι περισσότεροι πολίτες μένουν να παλεύουν για τους εναπομείναντες πόρους στην οικονομία. Όταν ένας άνθρωπος γίνεται απελπισμένος, μπορεί να παρασυρθεί περαιτέρω να εμπλακεί σε απληστία, μαχαιρώματα στην πλάτη, προδοσίες, ακόμα και σε άλλες κοινωνικές κακίες όπως βία και έγκλημα, όπως παρατηρείται σε έθνη όπως η Βενεζουέλα.

Ένα άλλο σημαντικό μάθημα είναι ότι ο πληθωρισμός τείνει να οδηγεί σε υψηλή χρονική προτίμηση. Οι πολιτισμοί που άντεξαν και αναπτύχθηκαν, όπως οι ΗΠΑ, ευδοκίμησαν λόγω περιόδων χαμηλής χρονικής προτίμησης, αποταμίευσης και επένδυσης σε κεφαλαιουχικά αγαθά. Αυτό οδηγεί σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και πρόοδο. Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού, κανείς δεν ανησυχεί για το μέλλον. Δεν μπορεί να το κάνει. Πώς σχεδιάζεις για το μέλλον όταν δεν ξέρεις πόσο ψηλές θα είναι οι τιμές; Πώς μπορείς να χτίσεις μακροπρόθεσμο κεφάλαιο για το μέλλον; Δυστυχώς, αυτή η βραχυπρόθεσμη σκέψη επεκτείνεται και σε άλλους τομείς. Όλοι βιάζονται, οπότε κανείς δεν θέλει να αφιερώσει χρόνο για να χτίσει μακροπρόθεσμες σχέσεις. Πιστεύω ότι αυτοί είναι βάσιμοι λόγοι για να κατηγορήσουμε το νομισματικό σύστημα.

Είναι οι Άνθρωποι;

Η βασική Λιμπερταριανή αρχή που υποστήριξε ο Frédéric Bastiat στο The Law είναι ότι κάθε άνθρωπος έχει φυσικά δικαιώματα από τον Θεό που κανείς δεν μπορεί να του αφαιρέσει—ζωή, ελευθερία και ιδιοκτησία. Ωστόσο, μια πτυχή του φυσικού δικαιώματος της ελευθερίας είναι η αυτοδιάθεση—το δικαίωμα μιας ομάδας ανθρώπων να ζει με τους δικούς της όρους και να σχετίζεται μόνο με ανθρώπους που θέλει να σχετιστεί. Έτσι, για παράδειγμα, ένας Λιμπερταριανός ή ενθουσιώδης της ελεύθερης αγοράς μπορεί να πιστεύει ότι το ελεύθερο εμπόριο, ο μη πόλεμος κατά των ναρκωτικών και τα ανοιχτά σύνορα θα οδηγούσαν σε οικονομική ανάπτυξη σε μια κοινότητα, αλλά, αν η συντριπτική πίστη μιας κοινότητας είναι αυστηρά κατά των ναρκωτικών/αλκοόλ (όπως μια χριστιανική κοινότητα), των ανοιχτών συνόρων ή του ελεύθερου εμπορίου με ξένους, τότε η ελευθερία απαιτεί να αφεθούν αυτοί οι άνθρωποι μόνοι τους να καθορίσουν το δικό τους σύστημα νόμων, πολιτικών και οικονομικής δομής. Με άλλα λόγια, ο πολιτισμός ή η ιδεολογία των ανθρώπων έχει σημασία. Αυτό που θεωρείται αρετή και εξυψώνεται, καθώς και αυτό που θεωρείται ντροπή και επικρίνεται, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της κοινότητας ή του έθνους.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια, ο «Δυτικός κόσμος» φαίνεται να έχει συμμετάσχει σε κακές συμπεριφορές. Παρακολούθησα τα χρόνια της πανδημίας με τα lockdown και τις εντολές στη Δύση και είδα αυτό που νόμιζα ότι δεν θα έβλεπα ποτέ: ανθρώπους να τσακώνονται για χαρτί υγείας στα καταστήματα, ανθρώπους να καταδίδουν γείτονες στην αστυνομία, καταστρέφοντας δεκαετίες δεσμών εμπιστοσύνης, κολακεία προς κυβερνητικούς αξιωματούχους, λεηλασία κονδυλίων για το covid (PPP στις ΗΠΑ), κατάχρηση εξουσίας από γραφειοκράτες για να κλείσουν επιχειρήσεις και εκκλησίες ανθρώπων, πολίτες να παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους για να καταπιέσουν συμπολίτες που αντιστάθηκαν στα lockdown και τις εντολές για μάσκες. Οι άνθρωποι ήταν εντελώς εντάξει με ένα σύστημα τάξεων/καστών—απαραίτητα και μη απαραίτητα, , εμβολιασμένοι και ανεμβολίαστοι κ.λπ. Πολλοί γιόρτασαν τους τυράννους και τους εγκληματίες πολιτικούς που υποστήριζαν τέτοιες πολιτικές. Αυτό δεν ήταν απλώς ένα νομισματικό πρόβλημα, αλλά μια στιγμή αντιξοότητας που έκανε τις βασικές αξίες των ανθρώπων να αναδειχθούν πλήρως. Ήταν οι ταραχές και η λεηλασία στις ΗΠΑ το 2020 και το 2022 ένα νομισματικό πρόβλημα;

Συμπερασματικά, αυτό φαίνεται να είναι ένα ερώτημα τύπου «η κότα ή το αυγό», αλλά νομίζω ότι είναι ένα μείγμα και του νομισματικού συστήματος και των πολιτισμικών αξιών.