Λιμπερταριανό δίκαιο με δημοκρατικά μέσα: Μέθοδος για την επίλυση συγκρούσεων

 Μια ίσως κάπως παραμελημένη πτυχή της λιμπερταριανής θεωρίας, όπως την αντιλαμβάνεται ο Ludwig von Mises, είναι η θεωρία της εσωτερικής ειρήνης σε μια κοινωνία και πώς αυτή μπορεί να ρίξει φως στο πώς να αντιμετωπιστούν περιπτώσεις αμφιλεγόμενης νομοθεσίας σχετικά με τις ατομικές ελευθερίες και άλλα ζητήματα.

Λιμπερταριανό δίκαιο και μειονότητες

Ο Mises υποστηρίζει -από τη φιλοσοφική του οπτική γωνία του ηθικού υποκειμενισμού ή του ωφελιμιστικού ατομικισμού- την πρακτική υπεροχή των νόμων που εγγυώνται τη μέγιστη σωματική αυτονομία σε όλα τα άτομα, ακόμη και σε αμφιλεγόμενα ζητήματα, για την επίτευξη ειρηνικής κοινωνικής συνεργασίας. Ως ωφελιμιστής ατομικιστής, ο Mises υποστηρίζει επίσης ότι οι πολιτικές πλειοψηφίες δεν έχουν καμία εγγενή ή φυσική εξουσία.

Ανεξάρτητα από τα προσωπικά μας κριτήρια για το βαθμό στον οποίο η άσκηση της σωματικής αυτονομίας είναι αρετή ή βίτσιο, ο Mises υποστηρίζει ότι ο λιμπερταριανός νόμος πρέπει να μην παρεμβαίνει σε θέματα που αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ασκούμε αυτή την αυτονομία. Ο ελευθεριακός νόμος δεν εμποδίζει τα άτομα να ζουν με τα δικά τους κριτήρια αρετής, επειδή οι αρετές είναι αξίες και οι αξίες είναι υποκειμενικές.

Ο Mises φροντίζει να διευκρινίσει ότι ένας ελευθεριακός νόμος δεν μπορεί να είναι ένας νόμος όπου η πλειοψηφία καταπιέζει τις μειονότητες και όπου η απαγόρευση υπερισχύει της σωματικής αυτονομίας:

Βλέπουμε ότι από τη στιγμή που εγκαταλείπουμε την αρχή ότι το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει σε ζητήματα που αφορούν τον τρόπο ζωής του ατόμου, καταλήγουμε να ρυθμίζουμε και να περιορίζουμε τον τελευταίο μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια. Η προσωπική ελευθερία του ατόμου καταργείται. Γίνεται σκλάβος της κοινότητας, υποχρεωμένος να υπακούει στις επιταγές της πλειοψηφίας. Δεν χρειάζεται να επεκταθούμε στους τρόπους με τους οποίους αυτές οι εξουσίες θα μπορούσαν να καταχραστούν από κακόβουλα πρόσωπα στην εξουσία. Η άσκηση τέτοιων εξουσιών ακόμη και από ανθρώπους που διαπνέονται από τις καλύτερες προθέσεις πρέπει να μετατρέψει τον κόσμο σε νεκροταφείο πνεύματος. Όλη η πρόοδος της ανθρωπότητας επιτεύχθηκε ως αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας μιας μικρής μειοψηφίας που άρχισε να αποκλίνει από τις ιδέες και τα έθιμα της πλειοψηφίας, ώσπου το παράδειγμά της τελικά ώθησε τους άλλους να αποδεχτούν οι ίδιοι την καινοτομία. Το να δώσουμε στην πλειοψηφία το δικαίωμα να υπαγορεύει στη μειοψηφία τι πρέπει να σκέφτεται, να διαβάζει και να κάνει, σημαίνει να βάλουμε μια για πάντα φρένο στην πρόοδο.

Δημοκρατικά μέσα και πλειοψηφίες

Ωστόσο, η αρχή της ατομικής ελευθερίας στο λιμπερταριανό δίκαιο πρέπει να συνδυαστεί με την αρχή της κοινωνικής ειρήνης. Η αρχή της ειρήνης είναι η δημοκρατική νομιμότητα, η οποία για τον Mises είναι η χρήση του διαλόγου για να πεισθεί η πλειοψηφία να υιοθετήσει ένα γενικό πλαίσιο κανόνων:

Η βίαιη αντίσταση κατά της κρατικής εξουσίας είναι το τελευταίο καταφύγιο της μειοψηφίας στην προσπάθειά της να ξεφύγει από την καταπίεση της πλειοψηφίας. Η μειοψηφία που επιθυμεί να δει τις ιδέες της να θριαμβεύουν πρέπει να προσπαθήσει με διανοητικά μέσα να γίνει η πλειοψηφία.

Η θεωρία του ελευθεριακού δικαίου (ή των ατομικών ή πολιτικών ελευθεριών) είναι ανεφάρμοστη αν δεν εναρμονίζεται με μια θεωρία της ελευθεριακής ειρήνης (ή της δημοκρατικής συναίνεσης). Από τη δική μου άποψη, ο πραγματικός λόγος για τον οποίο οι ελευθεριακές ιδέες δεν προσεδαφίζονται συνήθως πολιτικά είναι ότι υπάρχει μια παρεξήγηση του ορισμού και της χρησιμότητας της δημοκρατίας για τους σκοπούς του ελευθεριακού δικαίου, ακόμη και μεταξύ των μαθητών του Ludwig von Mises, οι οποίοι θα πρέπει να δίνουν προσοχή σε λέξεις όπως αυτές:

Μακροπρόθεσμα καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να διατηρηθεί στην εξουσία αν δεν έχει την κοινή γνώμη πίσω της, δηλαδή αν οι κυβερνώμενοι δεν είναι πεπεισμένοι ότι η κυβέρνηση είναι καλή. Η βία στην οποία καταφεύγει η κυβέρνηση προκειμένου να κάνει τα απρόθυμα πνεύματα υπάκουα μπορεί να εφαρμοστεί με επιτυχία μόνο εφόσον η πλειοψηφία δεν βρίσκεται σταθερά στην αντιπολίτευση. Υπάρχει, επομένως, σε κάθε μορφή πολιτεύματος ένα μέσο για να καταστεί η κυβέρνηση τουλάχιστον σε τελική ανάλυση εξαρτημένη από τη βούληση των κυβερνώντων, δηλαδή, εμφύλιος πόλεμος, επανάσταση, εξέγερση. Αλλά ακριβώς αυτό το μέσο θέλει να αποφύγει ο φιλελευθερισμός. Δεν μπορεί να υπάρξει διαρκής οικονομική βελτίωση αν η ειρηνική πορεία των πραγμάτων διακόπτεται συνεχώς από εσωτερικούς αγώνες.....

Εδώ είναι που η κοινωνική λειτουργία που επιτελεί η δημοκρατία βρίσκει το σημείο εφαρμογής της. Η δημοκρατία είναι εκείνη η μορφή πολιτικής συγκρότησης που καθιστά δυνατή την προσαρμογή της κυβέρνησης στις επιθυμίες των κυβερνώντων χωρίς βίαιους αγώνες. Εάν σε ένα δημοκρατικό κράτος η κυβέρνηση δεν ασκείται πλέον όπως θα ήθελε η πλειοψηφία του πληθυσμού, δεν είναι απαραίτητος ο εμφύλιος πόλεμος για να τοποθετηθούν στην εξουσία εκείνοι που είναι πρόθυμοι να εργαστούν για να εξυπηρετήσουν την πλειοψηφία. Μέσω των εκλογών και των κοινοβουλευτικών ρυθμίσεων, η αλλαγή της κυβέρνησης εκτελείται ομαλά και χωρίς τριβές, βία ή αιματοχυσία.

Ο Mises προειδοποίησε ενάντια στον πειρασμό ορισμένων λιμπερταριανών ή φιλελεύθερων της ελεύθερης αγοράς να υποστηρίξουν την κυριαρχία της ελίτ προς το συμφέρον όλων:

Βέβαια, δεν πρέπει και δεν χρειάζεται να αρνηθούμε ότι υπάρχει μια κατάσταση στην οποία ο πειρασμός να παρεκκλίνουμε από τις δημοκρατικές αρχές του φιλελευθερισμού γίνεται πράγματι πολύ μεγάλος. Αν οι συνετοί άνθρωποι βλέπουν το έθνος τους ή όλα τα έθνη του κόσμου να βρίσκονται στο δρόμο της καταστροφής και αν διαπιστώνουν ότι είναι αδύνατο να παρακινήσουν τους συμπολίτες τους να λάβουν υπόψη τους τις συμβουλές τους, μπορεί να τείνουν να θεωρήσουν δίκαιο και ορθό να καταφύγουν σε οποιοδήποτε μέσο, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό και θα οδηγήσει στον επιθυμητό στόχο, προκειμένου να σωθούν όλοι από την καταστροφή. Τότε μπορεί να προκύψει και να βρει υποστηρικτές η ιδέα μιας δικτατορίας της ελίτ, μιας κυβέρνησης της μειοψηφίας που διατηρείται στην εξουσία με τη βία και κυβερνά προς το συμφέρον όλων. Αλλά η βία δεν είναι, ποτέ ένα μέσο για να ξεπεραστούν αυτές οι δυσκολίες. Η τυραννία μιας μειοψηφίας δεν μπορεί ποτέ να αντέξει, εκτός αν καταφέρει να πείσει την πλειοψηφία για την αναγκαιότητα ή, εν πάση περιπτώσει, για τη χρησιμότητα της διακυβέρνησής της. Αλλά τότε η μειοψηφία δεν χρειάζεται πλέον βία για να διατηρηθεί στην εξουσία.

Συμπέρασμα

Για τον Mises, ο λιμπερταριανισμός  ή ο φιλελευθερισμός της ελεύθερης αγοράς δεν είναι μόνο η υπεράσπιση της ατομικής ιδιοκτησίας και της ελεύθερης αγοράς ως εργαλείων που εγγυώνται την ατομική αυτονομία στη συνεργασία, αλλά και η υπεράσπιση της ειρήνης, διότι μόνο στην κοινωνική ειρήνη είναι δυνατόν να διατηρηθούν η ιδιοκτησία και οι αγορές. Και για τον Mises, το λιμπερταριανό εργαλείο και πλαίσιο για την ειρήνη είναι ένα αντιπροσωπευτικό δημοκρατικό κράτος, διότι αυτή η μορφή διακυβέρνησης χρησιμεύει "για την προστασία όχι μόνο της ατομικής ιδιοκτησίας, αλλά και της ειρήνης, διότι ελλείψει της τελευταίας δεν μπορούν να αποκομιστούν τα πλήρη οφέλη της ατομικής ιδιοκτησίας". Μια λιμπερταριανή τάξη, λέει ο Mises, "δεν πρέπει μόνο να είναι σε θέση να προστατεύει την ιδιωτική ιδιοκτησία- πρέπει επίσης να είναι έτσι συγκροτημένη ώστε η ομαλή και ειρηνική πορεία της ανάπτυξής της να μην διακόπτεται ποτέ από εμφύλιους πολέμους, επαναστάσεις ή εξεγέρσεις".